Yargıtay hukuk Genel Kurulu, 2018/427 esas, 2018/949 sayılı kararıyla, eşinden dolayı başka sosyal güvenlik kurumlarından ölüm aylığı aldığı için Bağ-Kur’lu babasından yetim aylığı bağlanamayan ya da bağlandığı halde 2013’te yayımlanan genelgeden sonra aylıkları kesilenleri sevindirdi.
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine göre bu karar, Bağ-Kur’lu anne babası 1 Ekim 1972 – 3 Ekim 2000 veya 8 Ağustos 2001- 1 Ağustos 2003 tarihleri arasında vefat eden bekâr kadınları ilgilendiriyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), bu tarihlerde ölen Bağ-Kur’luların bekâr kızlarına aylık bağlarken, “Geçimini sağlayacak başka geliri olmaması” (aylık toplam gelirin brüt asgari ücreti aşmaması) koşulunu arıyordu. (Bu nedenle, kocasından dul aylığı alanlara yetim aylığı bağlamıyordu.) Yukarıdaki tarihler dışında ölen Bağ-Kur’luların kızlarına ise sigortalı olarak bir işte çalışmaması ya da kendi çalışmasından dolayı emekli aylığı almaması koşuluyla yetim aylığı bağlıyor. Uygulamanın gerekçesi olarak, dört ayrı dönemdeki farklı yasa hükümlerinin varlığı gösteriliyor.
DAVA NE İÇİN AÇILDI?
Sakarya’da bir kadın, 1999’da ölen kocasından dolayı Emekli Sandığı’ndan dul aylığı almakta iken, 7 Nisan 2003 tarihinde ölen tarım Bağ-Kur’lusu babasından dolayı yetim aylığı bağlandı. SGK, aradan 13 yıl geçtikten sonra, 2016 yılında aylığı iptal etti ve ödenmiş aylıkların iadesini istedi. Gerekçe olarak da 2013 yılında çıkartılan 2013/26 sayılı Genelge’yi gösterdi.
TARİHİ KARAR
Yerel mahkeme ve bölge adliye mahkemesi, davacı kadının, yetim aylığının tekrar bağlatılması talebini reddetti. Temyiz üzerine dosyayı görüşen Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, kadını haklı buldu.
Dairenin kararında, babanın öldüğü tarihte yürürlükte olan kanun uyarınca yetim aylığı bağlanamadığı ancak baba öldükten 4 ay sonra 8 Ağustos 2003 tarihinde çıkartılan yeni kanunla yetim aylığı bağlanmasına olanak sağlandığı vurgulandı. SGK’nın bu yasa değişikliğini dikkate alarak, daha önce yetim aylığı alamayan 2000 öncesi ya da 8 Ağustos 2001-1 Ağustos 2003 tarihleri arasında ölen Bağ-Kur’luların hak sahibi kızlarına yetim aylığı bağladığına dikkat çekildi.
YASA DEĞİŞMEDİ GENELGEYLE DEĞİŞTİ
SGK’nın, yeni bir yasal düzenleme olmadığı halde 2013/26 sayılı genelge ile yasayı farklı uygulamaya başladığı, söz konusu tarihlerde ölen Bağ-Kur’luların kızları için “Geçimini sağlayacak başka geliri bulunmama” koşulunu getirdiği belirtildi. Kurumun, diğer tarihlerde ölenlerin kız çocuklarına aylık ödemeye devam ettiği halde, 2000 öncesi ya da 8 Ağustos 2001-1 Ağustos 2003 tarihleri arasında ölen Bağ-Kur’luların, dul aylığı almakta olan kızlarının yetim aylığını, bu genelgeden sonra kestiği kaydedildi.
Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nin kararında, SGK Emeklilik İşlemleri Genel Müdürlüğü’nün 2 Eylül 2017 tarihinde yayımladığı kurum içi “Genel Yazı” ile tekrar eski uygulamaya dönüldüğü, “Herhangi bir işte çalışmayan ve kendi çalışmasından dolayı SGK’dan aylık almayan kız çocuklarına aylık bağlanmasına” ilişkin yönetim kurulu kararı alındığı belirtildi. Kararda, bu yazıya rağmen, daha önce ödenen aylıkların borç kaydedildiği, tahsil edilen aylıkların da iade edilmediği ifade edildi.
Çeşitli yasal değişiklikler nedeniyle hak sahipleri açısından ölüm tarihlerine göre dört ayrı dönemin ikisinde ölenlerin kızlarına aylık bağlandığı, iki dönemde ölenlerin kızlarına bağlanmadığı belirtilen kararda, bunun Anayasa’nın eşitlik kuralına aykırı olduğu kaydedildi. Daire, davacı kadının iptal edilen aylığının, babasının öldüğü tarihten geçerli olmak üzere yeniden bağlanmasını kararlaştırdı.
‘LEHTEKİ YASA DEĞİŞİKLİKLERİNDEN HAK SAHİPLERİ FAYDALANDIRILMALI’
Yargıtay’ın kararına rağmen yerel mahkemenin ilk kararında direnmesi üzerine dosya Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’na geldi. Genel Kurul kararında, her ne kadar babanın öldüğü tarihteki yasa uyarınca, Emekli Sandığı’ndan dul aylığı aldığı için Bağ-Kur’dan yetim aylığına hak kazanması mümkün görünmese de 2003 yılında yapılan değişiklikle mümkün hale geldiği belirtildi. Kararda, daha sonra gerçekleştirilen lehe yasal değişikliklerden hak sahiplerinin faydalandırılması gerektiği vurgulandı.
Kararda, son yasa değişikliğiyle davacı kadının vefat eden babasından dolayı ölüm aylığı almasında sakınca bulunmadığı kaydedilerek, yerel mahkeme kararı bozuldu.
Yargıtay’ın bu kararı sonrasında SGK’nın 2013/26 sayılı genelgede değişiklik yapması bekleniyor.
KARAR NE ANLAMA GELİYOR?
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun kararı, binlerce kadını ilgilendiriyor.
Buna göre;
– 1 Ekim 1972 – 3 Ekim 2000 tarihleri ile 8 Ağustos 2001 – 1 Ağustos 2003 tarihleri arasında ölen Bağ-Kur’luların bekâr kızları, herhangi bir işte çalışmıyorlarsa ve kendi çalışmalarından dolayı SGK’dan aylık almıyorlarsa yetim aylığı alabilecekler.
– Başka bir statüde aylık alan kocasından dolayı dul aylığı alsa da Bağ-Kur’dan aldığı yetim aylığı kesilmiş olanlara yeniden aylık bağlanacak.
– Daha önce başvurusu reddedilmiş olanlar aylık bağlatmak için kuruma başvurduklarında durumları yeniden değerlendirilecek.
