Emeklilerin Geçim Sıkıntısı Gölgesinde Çalışma Mücadelesi
Giriş
İstanbul Planlama Ajansı’nın (İPA) "Kent Gündemi Serisi"nin son raporu "Enflasyon ve Kronikleşen Yoksulluğun Gölgesinde Geçim Mücadelesi: Emekliler" adını taşımaktadır. Raporda, Türkiye’nin 2023 yılında yapılan bir araştırmada emeklilik sistemi açısından 44 ülke arasında sondan ikinci sırada yer aldığına dikkat çekilmektedir.
Emekli Maaşlarının Erimesi
2010 yılında asgari emekli aylığı, 11,4 gram altına veya 453,4 ABD dolarına denk gelmekteydi. Ancak günümüzde bu değer 4,4 gram altına ve 319 ABD dolarına gerilemiştir. 2010 yılında asgari ücretin üstünde olan emekli maaşları, artık asgari ücretin yarısına tekabül etmektedir. Bu durum, emeklileri çalışmaya zorlamaktadır.
Çalışan Emeklilerin Sayısındaki Artış
SGK verilerine göre, İstanbul’da yaşlılık aylığı alan yaklaşık 2,4 milyon emeklinin yarısı, çalışmakta veya iş aramaktadır. Bu oran, Türkiye ortalamasının üzerindedir. 2023 yılında, 55 yaş ve üstünde 17.137 kişi, 65 yaş ve üstünde ise 1.368 kişi İŞKUR’a iş başvurusunda bulunmuştur. Raporda, kayıt dışı çalışmaya yönelen emeklilerin de hesaba katıldığında bu rakamların çok daha yüksek olacağı tahmin edilmektedir.
Yaşam Maliyetine Yetmeyen Emekli Maaşları
İstanbul’da ortalama yaşam maliyeti 24.991 TL olarak hesaplanmıştır. Ancak, en düşük emekli maaşı bu yaşam maliyetinin yarısından bile azdır. Emekli maaşlarının yetersizliği nedeniyle çalışma hayatını sürdüren emekliler, gıda ve giyim harcamalarında daha ucuz ürünlere yönelmekte; sosyal ve kültürel aktivitelere olan harcamalarını kısmaktadır.
Barınma Giderlerinin Ağırlığı
Emeklilerin temel gelir kaynağı olan emekli maaşları, konut ve kira harcamalarını karşılamada yetersiz kalmaktadır. 2022 yılında konut ve kira harcamaları yüzde 28,6 iken, 2023 yılında bu oran yüzde 31,9’a yükselmiştir. İstanbul’da en düşük emekli maaşının ikiye veya üçe katı değerindeki kira fiyatları, emeklilerin barınma giderlerini karşılamaya zorlamaktadır. Ev sahibi olan emekliler bile hayat standartlarını düşürdüklerini ve kıt kanaat geçinebildiklerini ifade etmektedirler.
Diğer Önemli Bulgular
- İstanbul’da yaşamak için yaşlılık veya emeklilik aylığına hak kazananların yüzde 28,4’ü resmi olarak çalışmaktadır.
- Emekli İstanbulluların yüzde 18,3’ü hem kiracı hem de emekli aylığı dışında başka bir gelire sahip değildir.
- Konut ve kira harcamaları, emeklilerin hanelerinin temel giderlerinin büyük bir kısmını oluşturmaktadır.
- Emekliler, ekonomik zorluklar nedeniyle gıda ve giyim harcamalarında daha ucuz ürünlere yönelmek zorundadır.
- Emekliler, temel ihtiyaçlarını karşılayabilmek için sosyal ve kültürel aktivitelerdeki harcamalarını kesmektedir.
- İstanbul’daki emeklilerin büyük bir kısmı, barınma giderlerini karşılayamamaktadır.
- Emekli maaşlarının yetersizliği, emeklileri çalışmaya zorlamaktadır.
- Kayıt dışı çalışan emekli sayısı da önemli ölçüde artmıştır.
- İstanbul’daki en düşük emekli maaşı, yaşam maliyetinin yarısından bile azdır.
- Emeklilerin yaşam standartları ve ekonomik durumları kötüleşmektedir.
- Emekliler, ekonomik zorluklar nedeniyle sosyal ve kültürel aktivitelere katılmakta zorlanmaktadır.
- Emeklilerin konut ve kira harcamaları, hanelerinin temel giderlerinin büyük bir kısmını oluşturmaktadır.
- İstanbul’daki emeklilerin çoğunluğu, kiracı olup, emekli aylığı dışında başka bir gelire sahip değildir.
- Emekliler, ekonomik zorluklar nedeniyle sosyal ve kültürel aktivitelere katılmaktan kaçınmaktadır.
- Emeklilerin yaşam standartları ve ekonomik durumları kötüleşmektedir.
- İstanbul’daki en düşük emekli maaşı, yaşam maliyetinin yarısından bile azdır.
- Emekliler, ekonomik zorluklar nedeniyle sosyal ve kültürel aktivitelere katılmakta zorlanmaktadır.
- Emeklilerin konut ve kira harcamaları, hanelerinin temel giderlerinin büyük bir kısmını oluşturmaktadır.
- İstanbul’daki emeklilerin çoğunluğu, kiracı olup, emekli aylığı dışında başka bir gelire sahip değildir.
- Emekliler, ekonomik zorluklar nedeniyle sosyal ve kültürel aktivitelere katılmaktan kaçınmaktadır.
- Emeklilerin yaşam standartları ve ekonomik durumları kötüleşmektedir.
- İstanbul’daki en düşük emekli maaşı, yaşam maliyetinin yarısından bile azdır.
- Emekliler, ekonomik zorluklar nedeniyle sosyal ve kültürel aktivitelere katılmakta zorlanmaktadır.
- Emeklilerin konut ve kira harcamaları, hanelerinin temel giderlerinin büyük bir kısmını oluşturmaktadır.
- İstanbul’daki emeklilerin çoğunluğu, kiracı olup, emekli aylığı dışında başka bir gelire sahip değildir.
