Adalet Bakanlığı’nın hazırladığı Yargı Reformu Strateji Belgesinde, gazeteler için hayati önemde bir madde yer aldı. Belgeye göre resmi ilan statüsünde olan icra ilanlarının, yaygın/yerel gazetelerde yayınlanma zorunluluğu kalkacak. Basın İlan Kurumu tarafından gazetelere paylaştırılan ilanlar, yazılı basını ayakta tutan en önemli gelir.
Döviz kurlarındaki artış nedeniyle kağıt ithalatında darbe yiyen gazeteler, BİK gelirlerinin kesilmesinin aksine artırılmasını istemişti. Henüz taslak halindeki belgenin açıklanmasının ardından Basın İlan Kurulu (BİK) yetkililerle bir dizi görüşme yaptı. BİK Genel Kurul ve Yönetim Kurulu Üyesi Mustafa Arslan ve Genel Kurul Üyesi Şevket Erzen ile Konya Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Sefa Özdemir Ankara’da çeşitli ziyaretlerde bulundu.
Ziyaretler sırasında resmi ilanları gazetelerde yayınlamamanın sakıncalarının aktarıldığı rapor da teslim edildi. Rapor, Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Üyesi Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mustafa Akış, Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu Başkanı Tahir Akyürek, Manisa Milletvekili Erkan Akçay, Adalet Komisyonu Sözcüsü Gülay Samancı, Adalet Komisyonu Katip Üyesi Belgin Uygur, Adalet Komisyonu Üyeleri Emine Yavuz Gözgeç ve Tufan Köse’ye sunuldu.
‘GAZETELER KAMU GÖREVİ YAPIYOR’
Aydınlık’ın haberine göre; Arslan raporunda, icra-iflas ve ihale ilanları başta olmak üzere resmi ilanların, yazılı basın can suyu niteliğinde olduğunu dile getirdi. Raporda, gazetelerin kamu görevi yaptıklarını vurgulayan Arslan, şu ifadeleri kullandı: “Sektörümüz milli güvenlik, ulaştırma-haberleşme, eğitim gibi bir kamu görev alanıdır. Tüm dünyada kitle iletişim sektörü kamu tarafından desteklenen, kamu yararına hizmeti için özgürlük imkânı açılan özel bir alandır. Uluslararası ideolojiler, bölücü akımlar, çıkar ve baskı gruplarının etkilerinden bağımsız özgür bir yayıncılık için Türkiye özgün bir çözüm üreterek resmi ilan ve reklamlar sistemini başarı ile sürdüre gelmiştir. Geldiğimiz noktada ihale ilanlarındaki daralmanın üzerine icra ilanlarını ortadan kaldıracak bir yaklaşım sektörün yaşamasını tehdit etmekten daha öte demokrasimizin sağlıklı işlerliğine doğrudan tehdit oluşturacaktır.”
’10 BİN KİŞİLİK İSTİHDAM’
Yazılı basının istihdama da önemli bir katkı sunduğunu belirten Arslan “Yargı Reformu Paketi’nde öngörüldüğü şekilde bir değişiklik yapılması halinde 10 bin kişiye yakın istihdamda çok ciddi kayıplar yaşanacak, kamu verdiği ilanlar yolu ile oluşturduğu sigorta ve vergi gelirlerinden mahrum kalacak, reklam eşdeğerleri yolu ile ortaya çıkan devasa katma değer yitecektir” dedi.
‘İLANLARI YÜK GİBİ GÖSTEREN BÜROKRATİK ANLAYIŞ’
Öte yandan BİK Genel Kurulu Üyesi Arslan, pakede ilişkin bir yazılı açıklama yayımladı. “Özelde yargı ilanlarını, genelde resmi ilanları yük gibi gösteren bürokratik anlayış, konuyu tek boyutlu takdim ederek, yanlış bir sonuca varmaktadır” diyen Arslan, düzenlemede, masrafları düşürme gerekçesiyle konunun tek boyutlu olarak ele alındığını vurguladı.
‘İLAN GELİRLERİ KAMUYA DÖNÜYOR’
İlanların gazetelerde yayımlanmasıyla kamuoyuna açık ve şeffaf satışlar yapıldığına dikkat çeken Arslan, şöyle devam etti: “Gazeteler anayasal bir görev olan habercilik işlevini yerine getirmekte, demokrasinin işlerliğini sağlamakta, eğitim ve denetim işlevlerini yerine getirmektedir. İcra ilanları başta olmak üzere yargı ilanları normalde yüzde 40, halen de yüzde 50’nin üzerinde bir ağırlığı kapsamaktadır. Kaldı ki resmi ilanlardan elde edilen gelirlerin tamamı kamuya geri dönmektedir. Yüzde 18 katma değer vergisi, yüzde 15 BİK komisyonu, sigorta ve muhtasar vergileri ile gelir ve kurumlar vergileri birlikte ele alındığında, devlet bir cebinden alıp diğer cebine koymakta, sonuçta istihdam, habercilik ve katma değer elde edilmektedir.
“Sayın Cumhurbaşkanımız ve Adalet Bakanımızın bu tek taraflı bakış açısının doğurduğu yaklaşımı düzelteceğine, gazeteler için ‘can suyu’ anlamı taşıyan resmi ilan gelirlerinin düşmesine neden olacak bir düzenlemeye gitmeyeceklerine inanıyoruz.”
YEREL BASININ 1 TEMMUZ KABUSU
Resmi basın ilan bedelinin gazeteye ödenmesi için gösterilen ‘vergi borcu yoktur’ yazısı şartı, yerel basını zora düşürdü. Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) İzmir Şubesi Başkanı ve Türkiye Gazeteciler Federasyonu (TGF) Yüksek İstişare Kurulu Üyesi Halil İbrahim Hüner, Anadolu basınının büyük ekonomik kriz yaşadığını belirterek, 1 Temmuz’da yürürlüğe girecek madde değişikliğinde süre uzatımı beklediklerini bildirdi.
Gazetelere yapılan resmi ilan yayım bedellerinin ödenmesinde, geçmiş borç durumunu gösterir belge aranmasına ve varsa vergi borçlarının kesilerek ilgili vergi dairesine aktarılmasına dair 1 Mart 2018’de yürürlüğe giren 6183 sayılı Kanunun ilgili madde değişikliğinin uygulanması 1 Temmuz’a ertelenmişti. Yerel gazetelerin 1 buçuk yıldır, BİK’ten alınan ilan ödemelerinde, Maliye’den ya da Sosyal Güvenlik Kurumu’dan alınmış “borcu yoktur” kağıdına gerek duymadan işlem yapabildiğini hatırlatan Hüner, şunları kaydetti:
‘500-600 GAZETE KEPENK KAPATIR’
“Anadolu basını, il ve ilçelerde yayım yapan gazeteler, ithal edilen kağıt ve diğer girdi maliyetlerinin döviz cinsinden ödenmesinden dolayı çok zor durumdalar. Yurttaşlara haber ve bilgiyi sunmak isteyen, her türlü zorluğa rağmen ayakta kalmak için direnen yerel basın sorunlar yumağıyla boğuşurken bu kez de ‘borcu yoktur’ yazının kabusunu yaşıyor. Ekonomik sıkıntı nedeniyle Anadolu basınının neredeyse tamamına yakını, gazetelerini ‘borcu borçla döndürerek’ ayakta tutmaya çalışıyor. Resmi ilan alacaklarına borcundan dolayı vergi dairelerinin el koyması zaten sıkıntıda olan yerel basının nefesini keser. Binlerce işsiz basın emekçisine yüzlerce basın emekçisi daha eklenebilir. Ekonomik göstergeler iyileşinceye kadar Hazine ve Maliye Bakanlığı, Anadolu basınının nefes borusunu kesecek tebliği en az bir yıl daha ertelemeli.” Hüner, BİK’ten resmi ilan alan bin 200 civarında yerel gazete bulunduğunu, sürenin uzatılmaması durumunda en az 500 ila 600 gazetenin zor duruma düşerek, kepenk kapatacağını söyledi.
