Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, pandemi sonrası mekanların çok boş kaldığını, esnafın iş yapamadığını ve bunun ekonomik sonuçlarının da görülmeye başlandığını söyledi. Yatırım ortamının de yeni müteşebbisler için uygun olmadığına dikkat çeken Palandöken, “Müteşebbis sayısının artması için yeni bir esnaf paketinin hazırlanması gerekiyor. Gelişmiş ülkelerde esnaftan 5 yıl vergi alınmıyor. Bizim koşullarımız o kadar geniş değil ama en azından 3 yıl vergi alınmasa, stopaj gibi destekler verilse yatırım ortamı daha cazip hale gelebilir” dedi. Koronavirüs salgını nedeni ile yeni istihdamın da yaratılamadığına dikkat çeken Palandöken, “Kamuda iş yok, birçok genç evde oturuyor. Özel sektör de işçi alma taraftarı değil” dedi.
Palandöken’e göre tüm dünyayı etkisi altına alan pandemi, en çok alt gelir grubunu ve esnafı vurdu. Palandöken, “Sektörler iş yapamaz hale geldi. 65 yaş kısıtlaması nedeni ile bu yaş grubundaki esnaf zarara girdi. Büyük hacimli dükkanların hepsi boş. En işlek caddelerin üzerlerindeki iş yerlerinde bile müşteri kaybı var. Eğlence sektörü, barlar, içkili yerler açılamadı. En yüksek kiralar onlardaydı. Düne kadar ana arterlerde hava parası ile dükkan alınırken şimdi kiralar düşmesine rağmen iş yeri açmaya hevesli insan kalmadı. Destek gelmezse ve ortam bu şekilde devam ederse kapanan iş yeri sayısı yüzde 20 artar” diye konuştu.
Esnaflar bir bir kepenk indiriyor. TESK verilerine göre, Türkiye’de bu yılın ilk 6 ayı itibarıyla 3 bin 4 esnaf odasına kayıtlı 1 milyon 906 bin esnaf ve 2 milyon 58 bin adet iş yeri bulunuyor. Yine bu yılın ilk 6 ayında kapanan iş yeri sayısı 35 bin 965 olarak gerçekleşti. Söz konusu rakam haziran ayında ise 7 bin 222 adet oldu. Bu rakam son 5 yılın en yüksek haziran ayı rakamları olarak kayıtlara geçti. Birçok esnaf en büyük sıkıntılarının kira ödemek konusunda olduğunu söylüyor. Bazı mülk sahiplerinin normalleşme sonrası kiralara fahiş zamlar yaptığı dile getiriliyor.
Mağaza kapatma haziran ayında topyekûn açılış yapan Birleşmiş Markalar Derneği (BMD)’ye üye 400’den fazla markada da arttı. Kadıköy, İstiklal Caddesi gibi ana arterlerde yıllardır faaliyet gösteren büyük markalar bir bir mağazalarını kapatıyor. BMD tarafından mayıs ayında yapılan çalışmada bu durumu ortaya koydu. Derneğe üye markaların yüzde 71.7’si açılıştan sonra mağaza kapatmayı düşündüklerini dile getirmişti. Yine bu markaların yüzde 19.7’si 2, yüzde 14.5’i 3, yüzde 15.8’i 4, yüzde 10.5’i 5 ve yüzde 38.2’si de daha fazla sayıda mağaza kapatacaklarını belirtmişti. BMD Başkanı Sinan Öncel, mağaza kapatmaların mayıs ayında başladığını, haziranda da devam ettiğini söyledi.
Öncel, ilk kapanacak listesindeki mağazaların kapandığını ve şimdi ikinci listeye geçildiğini söyledi. Bazı mağazalara büyük maliyetlerle dekorasyon yapıldığı için kapatmayı göze almanın zor olduğunu dile getiren Öncel, “Kira 50 bin TL ama içinde 700 bin TL’lik dekor var. Bunu mal sahibi de AVM de biliyor. AVM masraf yaptı, sökemez diyor ve o zaman da bu durum bir poker oyununa dönmeye başlıyor. Bu nedenle AVM indirim oranını çok cüzi miktarda tutuyor. Kira 50 bin TL ve 70 bin TL’lik ciro yaptık, sürdürülebilir değil, yıl sonuna kadar ciro kirası yapalım diyoruz. Ama profesyonel AVM yöneticileri oralı olmuyor. İş restleşmeye dönüyor. Maalesef bu durum kısır döngüye girmeye başladı” diye konuştu.
Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Başkanı Ramazan Bingöl, pandeminin etkilerinin yeme-içme sektöründe yeni yeni kendini göstermeye başladığını söyledi. Şu ana kadar işletmelerin destekler ile ayakta durduğunu dile getiren Bingöl, “Esas sıkıntı şu an başlıyor. . AVM’lerdeki yeme-içme alanlarında kapanma oranı yüzde 30-40 bandında olacak. Şimdiden kapanma haberlerini almaya başladık” diye konuştu. Bingöl, turist ağırlıklı müşterisi olan işletmelerde de çok fazla kapanma olacağını vurguladı.
