Son yılların en büyük orman yangınlarına maruz kalan, dünyanın en geniş tropikal bölgesi Amazonlar, yeterli önlem alınmaması ve gerekli müdahalelerin yapılmaması nedeniyle haftalardır yanıyor.
Brezilya’dan Peru, Bolivya ve Paraguay’a sıçrayan yangınlar çoğu Brezilya’da olmak üzere 2 bin 500 noktada devam ediyor.
Güney Amerika’nın kuzey bölgesinde Amazon havzasını kaplayan yağmur ormanları 5 buçuk milyon kilometrelik alanıyla çeşitli egzotik bitki örtüsü ve hayvan türüne ev sahipliği yapıyor.
Dünya oksijeninin yüzde 20’sini karşılayan Amazonlar, yeryüzü yağmur ormanlarının yarısından fazlasını oluşturuyor.
En büyük doğa koruma kuruluşlarından Dünya Vahşi Yaşam Fonu’nun (WWF) araştırmalarına göre, “dünyanın akciğerleri” olarak nitelendirilen ve yüzlerce yerli kabileye ev sahipliği yapan Amazonlar, yeryüzündeki hayvan ve bitki türlerinin de yüzde 10’unu barındırıyor. Amazon havzasında son 20 yılda 2 bin 200 yeni bitki ve omurgalı türünün keşfedildiği belirtiliyor.
Amazon’daki yangının gezegen üzerindeki suyun yüzde 17 ila yüzde 20’sini risk altına alabileceğini ifade ediliyor .
Amazon İşbirliği Antlaşması Örgütü (ACTO) verilerine göre, Amazon’da en az 11 bin yıldır yaşadığı tahmin edilen 34 milyon yerli halk var. Bölgede, 420 farklı kabileden oluşan Amazon yerlileri olmak üzere 86 dil ve 650 lehçe konuşuluyor.
Bölge, dünya türlerinin dörtte birine karşılık gelen, 30 bin bitki, 2 bin 500 balık, bin 500 kuş, 500 memeli, 550 sürüngen ve 2,5 milyon böcek türüyle biyolojik çeşitlilik açsından özel öneme sahip.
Yeryüzündeki ormanların üçte birine sahip olan bölgede, Amazon nehri de dünyanın tatlı su ihtiyacının yüzde 20’sini karşılıyor.
Bitki örtüsünde ve toprakta çok miktarda karbon depolayarak atmosferdeki karbon dengesinin düzenlenmesine katkı sağlayan Amazonlar küresel ısınmanın yavaşlatılmasına da yardım ediyor.
Güney Amerika basınında çıkan haberlerde, şu ana kadar Bolivya’nın doğusunda yaklaşık 500 bin hektar orman ve otlak alanın kül olduğu belirtilirken, Brezilya’da kaç bin hektarın yangından etkilendiğine ilişkin açıklama yapılmadı.
Çevre örgütü Greenpeace, sadece Brezilya’daki Amazon ormanlarında, 1970’ten bu yana yangınlar başta olmak üzere insan kaynaklı tahribat sonucu Fransa’nın yüz ölçümünden daha büyük orman alanının yok olduğunu duyurdu.
Dünya Kaynakları Enstitüsü Küresel Orman İzleme Örgütü (WRI) 25 Nisan 2019’daki raporunda, Amazon’da 2015’ten bu yana 800 bin hektar alanın tahrip edildiğini ifade etti.
Çevre örgütleri, Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’nun seçimlerden önce Amazon bölgesini tarım ve madencilik alanında geliştirme sözü verdiği ve yangınları söndürmede etkin mücadele etmediği gerekçesiyle suçluyor.
Çevre örgütleri, Bolsonaro hükümetinin iktidara gelmesinden bu yana yangınların yüzde 82 oranında arttığını savunuyor.
Yangınlar sonrası Norveç ve Almanya, 2008’de Amazonların korunması için oluşturulan fona yaptığı bağışları durdurduğunu açıkladı. Norveç’in bu fona 10 yıl içinde 1,2 milyar dolar aktarmıştı.
Güney Amerika basınında çıkan haberlerde, 2016’da Amazon’daki ormanların tahrip edilmesine dikkati çeken 49 çevre aktivistinin öldürüldüğünü, bu cinayetlerin 9’unun Amazon’da gerçekleştirildiğine vurgu yapıldı.
Uluslararası Af Örgütü de ülkedeki orman yangınlarına sivil toplum kuruluşlarının değil, yangınları ve orman tahribatını engellemeyen Bolsonaro hükümetinin sebep olduğunu açıklamıştı.
Öte yandan dünyaca ünlü şarkıcı, oyuncu ve sporcular, bölgede devam eden yangına dikkati çekmek için kişisel sosyal medya hesaplarından paylaşımlarda bulundu.
Amerikalı oyuncu, şarkıcı Ariana Grande Butera, fotoğraf paylaşım sitesi Instagram’dan yangına ilişkin 3 fotoğraf paylaşarak, “Eğer Brezilya’da değilseniz olandan bitenden haberiniz olmuyor, dünyanın en büyük ormanı 16 gündür yanıyor ve maalesef medyanın umurunda değil.” ifadesini kullandı.
ABD’li oyuncu, model Demi Lovato, Amazon yangınlarına karşı medyanın ilgisizliğine dikkati çekerek, “3 haftadır yanıyorum ve medyanın ilgisizliği yüzünden yeni duyuluyor. Bu dünyadaki en önemli ekosistemdir, farkındalığı artıralım.” paylaşımında bulundu.
Amerikalı oyuncu Jaden Christopher Syre Smith, dünyanın en büyük ormanlarının yanmasının korkunç olduğunu belirtti.
Ünlü Amerikalı oyuncu ve yapımcı Leonardo Wilhelm DiCaprio, medyayı eleştirerek, “Dünyadaki oksijenin yüzde 20’sini üreten ve dünyanın akciğerleri Amazon’un 16 gün boyunca yanıyor olmasının yayınlamayan medyanın olmadığını düşünmek çok korkutucu.” değerlendirmesinde bulundu.
Kolombiyalı Grammy ödüllü şarkıcı J Balvin, Amazon ormanlarının yanmasına duyarsız kalanlara karşı herkesi sorumlu davranmaya davet etti.
Dünyaca ünlü Porto Rikolu şarkıcı Ricky Martin, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, uluslararası medyaya tepki göstererek, şu ifadeleri kullandı:
“Notre Dame Katedrali yanarken dünya medyası onun her anını yayımladı ve milyarderler katedrali restore etmek için seferber oldu. Şimdi gezegenimizin akciğerleri Amazonlar yanıyor, 3 haftadır yanıyor ancak ne medya yayımlıyor ne de milyarderler meydanda. Amazonlar için dua edin.”
Barselona’nın Uruguaylı ünlü futbolcusu Luis Suarez, dünyanın ciğerlerinin yandığını anımsatarak, bununla savaşmak için herkesi ortak mücadeleye çağırdı.
Lübnan asıllı Kolombiyalı şarkıcı Shakira, “Benim canım Brezilya’m. Soluduğumuz havanın yüzde 20’sini üreten amazonun yok olmasını durdurmalı ve buna karşı sesimizi çıkarmalıyız.” paylaşımında bulundu.
Juventus’un Portekizli yıldızı Cristiano Ronaldo da Instagram hesabındaki paylaşımında, “Dünya oksijeninin yüzde 20’sinden fazlasını üreten amazon ormanları 3 haftadır yanıyor. Gezegenimizi kurtarmaya çalışmak sorumluluğumuzdur.” ifadesini kullandı.
