Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu nedir?

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)

DEHB, kapsamlı bir yönetim yaklaşımı gerektiren karmaşık bir durumdur. Belirtileri, nedenleri ve tedavi seçeneklerini anlamak, DEHB’li bireylerin ve ailelerin yaşam kalitesini artırmalarına yardımcı olabilir. Erken müdahale ve sürekli destek, DEHB’li bireylerin tam potansiyellerine ulaşmaları için çok önemlidir.

Belirtiler

DEHB olan bireyler genellikle dikkatlerini sürdürmekte, görevleri organize etmekte ve talimatları takip etmekte zorlanırlar. Dış uyaranlarla kolayca dikkati dağılabilir, günlük aktivitelerde unutkan olabilir ve okul işleri veya diğer görevlerde dikkatsiz hatalar yapma eğiliminde olabilirler. Dikkat eksikliğinin yaygın belirtileri şunlardır:

• Detaylara dikkat etmekte zorlanma
• Sık sık hayal kurma
• Görevler veya oyun aktiviteleri üzerinde odaklanmada zorluk
• Uzun süreli zihinsel çaba gerektiren görevlerden kaçınma

DEHB’deki hiperaktivite, aşırı kıpırdanma, huzursuzluk ve beklenen zamanlarda sessiz veya sabit kalamama olarak ortaya çıkar. DEHB’li çocuklar uygunsuz şekilde koşabilir veya tırmanabilir, sessizce oynamakta zorlanabilir ve genellikle “duran bir motor” gibi görünebilirler. Hiperaktivitenin belirtileri şunlardır:

• Sürekli hareket halinde olma, elleri veya ayakları sallama
• Sınıfta veya toplantılarda oturamama
• Aşırı konuşma
• Başkalarının konuşmalarına veya oyunlarına müdahale etme

Dürtüsellik, sonuçlarını düşünmeden yapılan aceleci davranışları içerir. Bu durum, riskli davranışlara ve sırada beklemekte zorluklara yol açabilir. Dürtüsel bireyler, bir soru tamamlanmadan önce cevapları blurtebilir veya sırada beklemekte zorlanabilirler. Dürtüselliğin belirtileri şunlardır:

• Başkalarını kesme veya müdahale etme
• Sırada beklemekte zorlanma
• Sonuçları düşünmeden hareket etme

Nedenler

DEHB’nin güçlü bir genetik bileşeni vardır. Araştırmalar, DEHB’nin genellikle ailelerde görüldüğünü ve nörotransmitter düzenlemesi ile ilgili belirli genlerin bu duruma dahil olduğunu göstermektedir. Bir ebeveynin DEHB olması durumunda, çocuğun da bu bozukluğa sahip olma olasılığı daha yüksektir.

Belirli çevresel faktörler DEHB gelişme riskini artırabilir. Bunlar arasında prenatal dönemde tütün dumanına, alkol veya uyuşturucuya maruz kalma, düşük doğum ağırlığı ve kurşun gibi çevresel toksinlere maruz kalma yer alır. Ayrıca, erken yaşlarda strese veya travmaya maruz kalma da DEHB belirtilerinin gelişimine katkıda bulunabilir.

Araştırmalar, beyin yapısı ve işlevindeki farklılıkların DEHB’ye katkıda bulunabileceğini göstermiştir. DEHB’li bireyler, planlama ve dürtü kontrolü gibi yürütücü işlevlerde rol oynayan prefrontal korteks gibi belirli beyin bölgelerinin boyutunda ve aktivitesinde farklılıklar gösterirler.