Anıtkabir’in girişinde İstiklal ve Hürriyet kuleleri ziyaretçileri karşılıyor. Ayrıca Mehmetçik, Müdafaa-i Hukuk, Barış, 23 Nisan, Misak-ı Milli, İnkılâp, Cumhuriyet ve Zafer kuleleri de bulunuyor. Selçuklu çadır mimarisinden esinlenilen her kulede tunç bir tuğ yer alıyor.
Mustafa Kemal Atatürk’ün kabrine ulaşan 262 metrelik yolun iki yanındaki 24 Hitit aslanı, Oğuz boylarını temsil ediyor. Çift aslanlar birliğe vurgu yaparken, zemindeki taşların arasındaki boşluklar saygı atmosferi oluşturuyor.
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün 86 yıl önce sonsuzluğa intikal ettiği Dolmabahçe Sarayı’nda da tören düzenlendi. 7’den 70’e vatandaşlar sabahın erken saatlerinden itibaren Dolmabahçe’ye akın etti. Uzun kuyruklar oluştu. Saatler 09.05’i gösterdiğinde saygı duruşunda bulunuldu. Büyük Önder’in hayata gözlerini yumduğu 71 numaralı odayı ziyaret edenler duygu dolu anlar yaşadı. Atatürk’ün hayata gözlerini yumduğu yatağın üzerine karanfiller bırakıldı, dualar edildi.
Sakarya Meydan Muharebesi’ni anlatan kompozisyonda halkın üzerinden uçarak Başkomutan Mustafa Kemal’e çelenk sunan bir zafer meleği bulunuyor. Başkomutanlık Meydan Muharebesi’ni anlatan kabartmada da Türk ordusunun kahramanlıkları anlatılıyor.
Şeref Holü’nün zemin ve duvarları, Anadolu’dan getirilen renkli mermerlerle döşeli. İki yandaki simetrik meşaleler naaş nöbeti tutanları temsil ediyor. Girişin karşısındaki 40 tonluk yekpare kırmızı mermer Atatürk’ün sembolik lahdi ve Türk bayrağını temsil ediyor.
Atatürk’ün kabri, sembolik lahdin 7 metre altındaki mezar odasında bulunuyor. Ata’nın naaşı, Suriye’deki Caber Kalesi, Kore’deki Türk şehitliği, Selanik’te doğduğu evin bahçesi, KKTC ve Türkiye’deki illerden getirilen taprağın harmanlandığı ‘vatan toprağında’ yatıyor.
İnkılaplar, Mozole’nin dış cephesindeki yazı bloklarıyla ölümsüzleştiriliyor. ‘Atatürk’ün Gençliğe Hitabı’ ve ’10. Yıl Nutku’nun yer aldığı kitabe, hattat Emin Barın’ın tasarladığı özel yazı tipini barındırıyor. İ harfinin noktası ve Ş harfinin kancasının emsali bulunmuyor.
Ulu Önder’in köpeği Foks’un doldurulmuş figüründen, aldığı madalyalara kadar birçok eşyası sergileniyor. Müzede, Atatürk’ün Osmanlıca nüfus cüzdanı ile Türkiye Cumhuriyeti’nin verdiği Latince nüfus cüzdanları da bulunuyor.
Misak-ı Millî Kulesi’nde, Anıtkabir Özel Defteri bulunuyor. Ziyaretçiler, Büyük Önder’le ilgili düşüncelerini bu deftere yazıyor. Kulenin dış duvarlarında ise Atatürk’ün Mîsâk-ı Millî ile ilgili sözleri bulunuyor.
Büyük Önder Atatürk, 10 Kasım 1938’de Dolmabahçe Sarayı’nda hayata gözlerini yumdu. Her 10 Kasım’da her yaştan on binler Büyük Önder’in yatağının başına koşuyor. Bir büyük kurtarıcı için duyulan hasret, gözyaşlarıyla ifade buluyor.
Çelenk konulan nokta belli bir meyille inşa edildiği için gelen yerli ve yabancı ziyaretçilerin Ata’nın huzurunda eğilmesi sağlanıyor. 15 bin kişilik merasim alanının zemini ise 373 adet traverten taştan oluşan kilim deseniyle bezeli. Bu alanın sırrı eğiminde yatıyor.
Atatürk’ün vefatının ardından naaşının Etnografya Müzesi’nde kalmasına karar verildi. Alman Mimar Bruno Taut da bir katafalk yaptı. Ardından Anıtkabir’in, Atatürk’ün ölüm saati olan 9’u 5 geçeyi simgeleyen 905 rakımlı tepedeki ‘Rasattepe’ye yapılması kararı alındı. Tasarım için 1941’de açılan yarışmayı ise Emin Onat ve Orhan Arda’nın projesi kazandı.
