AKP’nin Sudan’da tarım sevdası: Şirket kuruldu, milyonlar harcandı, ortada arazi yok! Türkiye ve Sudan arasında imzalanan tarımsal işbirliği anlaşması çerçevesinde 2018 yılında kurulan “Türk Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketi” için Sudan tarafından tahsis edilmesi gereken 12 bin 500 dekar arazi, hala teslim edilmedi. Aradan geçen yıllarda TİGEM tarafından ödenen sermaye tutarı 14 milyon lirayı aştı
AKP’nin Sudan’da tarım sevdası: Şirket kuruldu, milyonlar harcandı, ortada arazi yok!
EKONOMİ – AKP’nin Sudan’da tarım sevdası: Şirket kuruldu, milyonlar harcandı, ortada arazi yok! Türkiye ve Sudan arasında, ikili tarımsal işbirliği ve ortaklığına ilişikn anlaşma kapsamında kurulan Türk Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketi, Sudan’daki siyasi kargaşa nedeniyle faaliyetlerine başlayamadı. Herhangi bir yatırım yapılmayan şirketin giderlerinin ise devam ettiği, bu kapsamda 2021 yılında sadece yönetim kurulu başkan ve üyelerine huzur hakkı ve ikramiye olarak 419 bin 965 TL harcama yapıldığı öğrenildi.
Harcamalar bununla sınırlı kalmadı, faaliyeti olmayan şirkete 2021 yılında; 353 bin 665 TL yönetim kurulu ücreti, 66 bin 300 TL yönetim kurulu ikramiyesi, 49 bin 716 TL müşavirlik ücreti, 124 bin 584 TL Sudan kira gideri, 2 bin 305 TL aidat gideri, 4 bin 668 TL noter gideri, 1857 TL damga vergisi, 15 bin 265 TL amortisman ve 1395 TL de sair giderler için ödeme yapıldı. Şirket için 2021 yılına kadar ödenen sermaye tutarı ise 14 milyon lirayı aştı.
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, AKP iktidarının yanlış tarım politikalarının sonuçlarına dikkat çekti. Ülkede tarımsal alanda yaşanan sorunlar nedeniyle iktidarın Sudan, Nijer ve Endonezya’da tarımsal arayış içinde olduğunu kaydeden Gürer, “Türk Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketi” olarak kurulan ve henüz faaliyete geçmemiş şirketin neden olduğu zarara dikkat çekti.
“28 Nisan 2014 tarihinde imzalanan ve yasal prosedürü 19 Kasım 2015 tarihinde tamamlanan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Sudan Cumhuriyeti Hükümeti Arasında İkili Tarımsal İşbirliği ve Ortaklığına İlişkin Anlaşma gereğince, pilot çiftlik için Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü’ne (TİGEM) 12 bin 500 hektar ve Türk özel sektör firmaları yatırımları için 780 bin 500 hektar olmak üzere toplam 793 bin hektar tarım arazi için Türk Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketi oluşturuldu. Sudan’da yaşanan yönetim olaylar nedeniyle bir yatırım yapılamadığı açıklandı” ifadelerini kullanan Gürer, faaliyete geçemeyen şirketin harcamalarının sürdüğünü bildirdi.
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer
Sudan’da yatırım başlamasa da bu yolda oluşan şirket giderlerinin devam ettiğine dikkat çeken Gürer, “Sayıştay raporuna yansıdığına göre Sudan yatırım olmasa da şirket faaliyet başladığından beri harcamalar da devam ediyor.2021 yılında sadece yönetim kurulu başkan ve üyelerine huzur hakkı ve ikramiye olarak 419.965 TL harcama yapılmıştır. Kuruluşun 2021 yılında; 353.665 TL yönetim kurulu ücreti, 66.300 TL yönetim kurulu ikramiyesi, 49.716 TL müşavirlik ücreti, 124.584 TL Sudan kira gideri, 2.305 TL aidat gideri, 4.668 TL noter gideri, 1.857 TL damga vergisi, 15.265 TL amortisman ve 1.395 TL sair giderler yapıldığı görülmektedir.Akibet belli olmada da ödemeler devam ettiği görülmektedir. Sayıştay raporunda Kurucu ortak Sudan Tarım ve Ormancılık Bakanlığı tarafından ayni sermaye olarak konulan pilot çiftlik yatırımlarına ilişkin taahhüdün yerine getirilmesi için gerekli iş ve işlemlerin tesis edilmediği de görülmektedir.Sudan Tarım ve Ormancılık Bakanlığı’nın ayni sermaye taahhütünü yerine getirmemesi nedeniyle Şirketin faaliyetlerine başlayamaması karşın giderler devam etmektedir” dedi.
Türkiye’nin kendi kendine yetecek tarım arazileri varlığına karşın tarımda yanlış politikalarla ithalatçı konuma düşürüldüğünü ve 21 üründe arz açığı bulunduğuna işaret eden Gürer, iktidarın ithalatçı politikaları geliştirmeye dönük bir yaklaşımı olduğunu kaydetti.
CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer sudan ilk belirlenen tarım arazisinin değiştiğini ve yatırımın halen başlamamasına karşın şirket kuruluşundan itibaren giderlerinde sürdüğüne işaret etti. Sorunun çözüm beklediğini belirten Gürer, Sayıştay’ın süreci şöyle anlattığını aktardı:
“Ortak Şirketin kuruluş esasları 15.03.2018 tarih ve 30161 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2018/11226 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenmiş, Karar kapsamında şirket ana sözleşmesi Yüksek Planlama Kurulunun 30.05.2018 tarih ve 2018/T-13 sayılı kararı ile onaylanmıştı. Şirketin kuruluşu 05.09.2018 tarihinde tamamlanarak, 10.09.2018 tarih ve 9656 sayılı Ticaret Sicil Gazetesinde yayımlanarak tescil edilmişti. Kuruluş Ticaret Sicil Gazetesinde ve Şirket Ana Sözleşmesinde; Şirket sermayesinin, beheri 6,65 Türk Lirası değerinde 10.000.000 paya ayrılmış toplam 66.500.000 TL değerinde olduğu ve 2.000.000 adet paya karşılık gelen 13.300.000 TL’nin Sudan Tarım ve Ormancılık Bakanlığı tarafından ayni sermaye, beheri 8.000.000 adet paya karşılık gelen 53.200.000 TL’nin Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından nakdi olarak taahhüt edildiği, Sudan Tarım ve Ormancılık Bakanlığı tarafından ayni sermaye olarak konulan 2.000.000 ABD Dolarının, Sudan tarafından Sudan’da 12.500 hektar örnek çiftliğin 35 yıllık kullanım bedeli karşılığında ayni olarak karşılandığı ve ilgili ayının toplam 13.300.000 TL değerinde olduğu, bu değerin Sudan Tarım ve Ormancılık Bakanlığı tarafından hazırlanan 20.12.2017 tarihli bilirkişi raporu ile tespit edildiği belirtilmiştir.
Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık A.Ş.’ye ait 05.09.2018 tarihli tescil öncesi, Türk Ticaret Kanununun 143’üncü maddesi uyarınca TİGEM tarafından, nakden taahhüt edilen payların itibari değerlerinin 13.300.000 TL’si (taahhüt edilen nakdi sermayenin ¼’ü) ilgili Banka hesabına Şirket adına yatırılarak Ticaret Sicil Müdürlüğüne bildirilmiştir. Çeşitli dönemlerde Şirket adına TİGEM tarafından ödenen harcırah vb. diğer giderler, taahhüt edilen ödenmemiş sermayeden mahsup edilmek suretiyle 2021 sonunda ödenmiş sermaye tutarı 14.711.594,94 TL’ye ulaşmıştır. Anlaşma uyarınca “Abugota-1” Bölgesinde kurulması öngörülen Pilot Çiftlik yerinin sosyal sorunlardan dolayı “Doba” Bölgesine kaydırılması için 18.12.2018 tarihinde protokol imzalanmış; ancak 2019 yılı Nisan ayında Sudan’da Hükümet değişikliği yaşanması sebebi ile pilot çiftlik yatırımı ve şirket adına ayni sermaye olarak taahhüt edilen 12.500 dekar arazi konusunda bir gelişme yaşanmamıştır.
Türk Ticaret Kanununun “Sermaye Koyma Borcu” başlıklı 128’nci maddesinde; her ortağın, usulüne göre düzenlenmiş ve imza edilmiş şirket sözleşmesiyle koymayı taahhüt ettiği sermayeden dolayı şirkete karşı borçlu olduğu, Şirket sözleşmesinde veya esas sözleşmede bilirkişi tarafından belirlenen değerleriyle yer alan taşınmazlar tapuya şerh verildiği, fikrî mülkiyet hakları ile diğer değerler, varsa özel sicillerine, bu hüküm uyarınca kaydedildikleri ve taşınırlar güvenilir bir kişiye tevdi edildikleri takdirde ayni sermaye kabul olunacağı, hususları belirtilmiştir. Yine aynı kanunun 482’inci maddesinde sermaye koyma borcunun yerine getirilmemesinin sonuçları konu edilmekte olup, 482’inci maddesinin 1’inci fıkrasında; ‘Sermaye koyma borcunu süresi içinde yerine getirmeyen pay sahibinin ihtara gerek olmaksızın temerrüt faizi ödemekle yükümlü olduğu’ hüküm altına alınmıştır.
Aynî sermayenin şirket açısından taşıdığı önem ile yüklenilen misyon ve verilen görevin icrasını teminen Türk-Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık A.Ş. kurucu ortağı Sudan Tarım ve Ormancılık Bakanlığı tarafından ayni sermaye olarak konulan pilot çiftlik yatırımlarına ilişkin taahhüdün yerine getirilmesi şirketin yatırım ve faaliyetlerine başlaması açısından öncelikli konu olarak gündeme gelmektedir.
Sudan tarafının ayni sermaye olarak koyması gereken 12.500 hektarlık arazinin şirketin kullanımına verilmemiş olması, şirketin faaliyetlerine başlayamamış olmasının önünde en büyük engeldir. Bununla birlikte şirketin ivedilikle teşkilatlanma çalışmalarına başlaması ve organizasyon yapısını tamamlaması da gerekmektedir.”
Kaynak: Birgün
Gelişmelerden zamanında haberdar olmak istiyor musunuz?