Alım gücünün düşmesi TL’nin kıymet kaybı ile birlikte madeni paralarla alışveriş yapmak imkansız hale gelirken 50 TL artık vatandaş tarafından 5 TL üzere algılanıyor.
Yüksek enflasyon TL’nin bedelinde ve vatandaşın alım gücünde büyük düşüşler yaratırken, piyasadaki en büyük banknotlar olan 200 ve 100 TL üzere büyük kupürlü paraların vatandaşların cebindeki hissesi da artış kaydetti. Türkiye’de aylık enflasyonun 2019’un Ocak ayından bu yana kesintisiz bir biçimde yükselmesiyle, yıllık enflasyon ağustos ayında yüzde 60’a dayanmıştı. TL’nin kıymetindeki erime ile birlikte 2009’da çıktığı vakit 132 dolara karşılık gelen 200 lira ile artık yalnızca 7.3 dolar alınabilirken, hayat pahalılığı karşısında madeni paraların piyasadan çekilmesi ile 50 TL 5 lira üzere algılanmaya başlandı.
200 liralık banknotlar dolanımdaki paranın yüzde 65’ini buldu.
Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Ekonomist Uğur Civelek, büyük kupürlü banknotlardaki artışı “Türkiye’de berbata gidişin resmi” olarak yorumladı. Türkiye’nin 7-8 yıldır enflasyon problemiyle boğuştuğunu ve evvelden 300 liraya yapılan pazar alışverişinin artık 1.500 lirayı aştığını belirten Civelek, “Artık madeni para kullanılmıyor. 50 lira ise yeni 5 lira üzere algılanıyor. Büyük kupürlü paralardaki artış rekor kıran kredi kartı harcamalarına karşın gerçekleşiyor” dedi.
Ekonomist Civelek, bir müddettir konuşulan fakat iktidarın adım atmaktan kaçındığı daha büyük kupürlü banknotların muhtaçlık haline geldiğini vurguladıktan sonra şöyle devam etti: “Ancak iktidar bu durumun yanlış anlaşılacağını, kendileri yıllarca paradan atılan altı sıfırı konuştuğu için aleyhinde kullanılabileceğini bildiği için lokal seçimlerden evvel adım atmaz.” Banknotların fiyat büyüklüğünde bakıldığında ise 200 ve 100 liranın toplam emisyondaki hissesi, ağustos ayında yüzde 92.5’e çıktı. 200 liralık banknotların toplam büyüklüğü 285.9 milyar dolara ulaştı.
1.5 milyar adedi geçti
Merkez Bankası’nın ağustos ayı datalarına nazaran piyasadaki en büyük iki banknot olan 200 ve 100 liranın adet bakımından toplam emisyondaki hissesi yüzde 62.8’e çıktı. Emisyon datalarının nizamlı olarak paylaşılmaya başlandığı 2011 yılının şubat ayında en büyük iki banknotun hissesi yüzde 26, faiz indirimlerinin başladığı Eylül 2021’de ise yüzde 53 düzeyindeydi. 200 liralık banknotların adedi, 2022’nin mart ayında 500 milyon lirayı, 2023’ün şubat ayında 1 milyar lirayı aştıktan sonra haziran ayında 1.5 milyar lira eşiğini de geçmişti.
