İdriz Çokal’ın araştırma haberi
BİBER, bir süredir pazar, manav ve marketlerde en yüksek fiyatlı sebze olarak karşımıza çıkıyor. Biber fiyatları türüne göre 10 ile 25 TL arasında. Bu fiyatlar tarla mahsulünün sahaya ineceği mayıs ayına kadar böyle devam edecek gibi görünüyor.
Ancak bu hafta biz size başka bir biber türünden bahsetmek istiyoruz. Son dönemlerde hangi restorana girsek karşımızda turşuluk biberleri yani üreticinin deyişiyle “biberiye”yi görüyoruz. Biberiye yeni bir ürün değil elbette ama son dönemde o kadar çok karşımıza çıkmaya başladı ki biberiye pazarını araştırdık. İlginç bilgilere ulaştık. Bazı bölgelerde acı biberiye alternatif ürün olarak üreticinin yüzünü güldürür olmuş.
3 MİLYAR TL’LİK PAZAR
Ancak biz biberiyeden önce Türkiye’deki biber üretiminden bahsedelim. Türkiye’de yıllık 2.7 milyon ton biber üretimi gerçekleşiyor. Bu üretimin büyük bölümü iç piyasada tüketilirken 100 bin tonu ihraç ediliyor. İhracattan yıllık 100 milyon dolarlık gelir elde ediliyor. Biberin iç piyasadaki toplam pazarı ise 3 milyar TL’ye yakın. Biber yazın açık alanda, kışın seralarda olmak üzere her mevsim üretiliyor. Seralarda üretilen biberler sofralık.
Tarlada üretilen biberler ise salça, pul biber, turşuluk, kuru biber ve taze olarak tüketiliyor. Türkiye’nin her bölgesinde üretim olmakla beraber yaygın olarak Antalya, Ankara Beypazarı ve Çubuk, Aydın, Isparta, Mersin, Adana, Denizli, Kilis, Şanlıurfa, Gaziantep, Bursa, Çanakkale gibi illerde üretim öne çıkıyor. Güney sahillerinde ağırlıklı seralarda üretim yapılırken, diğer bölgelerde tarlada açık alanda üretim yapılıyor. Kış döneminde yediğimiz biberlerin tamamı sera bölgelerinden pazara ulaşıyor.
Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerinde taze-sofralık veya gıda endüstrisinde farklı şekillerde işlenmek üzere biber yetiştiriciliği yapılırken, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde özellikle toz ve pul bibere yönelik üretim yapılıyor. Akdeniz Bölgesi başta olmak üzere Ege, Marmara ve Karadeniz Bölgelerinde toplam üretimin yüzde 85’i gerçekleştiriliyor. Türkiye’de üretilen biberin yüzde 60’ını sivribiber, yüzde 28’ini dolmalık biber, yüzde 4’ünü çarliston biber, yüzde 8’ini kapya, domates biberi, kurutmalık biberler, pul biber elde etmeye uygun biberler oluşturuyor. Turşuluk biberler de bu son dilim içinde yer alıyor.
TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) biber verilerini tutarken turşuluklar için ayrı bir veri yok. Ancak son dönemlerde turşuluk biberlerin, özellikle de acı biberiyenin payı giderek yükseliyor. Öyle ki bazı bölgelerde alternatif ürün olarak ekiliyor ve çiftçiler bu üründen oldukça memnun.
TAM DİKİM DÖNEMİNDEYİZ
Mart ayından itibaren üreticiler arasında tatlı bir telaş başlar. Sera bölgeleri dışındaki bitkisel üretim için tam dikim aylarıdır. Şu sıralar fideler yetiştiriliyor. Mayıs ayından itibaren tarlalara dikimler başlayacak. Turşuluk biber için de takvim böyle. Birçok bölgede dikim hazırlıkları tamamlanmış, fidelerin toprakla buluşmasına sayılı gün kaldı. Turşuluk biberlerin de mayıs ayından itibaren tarlalara dikimi başlayacak. Haziran sonu gibi ilk hasatlar yapılacak. İlk etapta taze olarak tüketilen biberler, ağustos sonu ve eylül aylarından itibaren de turşuluk olarak fabrikalara satılanlar hasat edilecek. Turşuluk biber ağırlıklı olarak Bursa, Balıkesir, Denizli, Kahramanmaraş, Ankara Çubuk ve Beypazarı’nda üretiliyor.
İVRİNDİ ÖNE ÇIKIYOR
Turşuluk biber konusunda öne çıkan bölgelerden biri Balıkesir’in İrvindi ilçesi. Bölgede sulu tarım imkanları arttıkça domatese alternatif olarak turşuluk biber üretimi giderek artmış. İlçede 2 bin 500 dekarda turşuluk acı biber üretimi yapılıyor. Bunun büyük kısmını da biberiye dediğimiz çeşit oluşturuyor. Ekim alanlarının artmasında fiyatlar da etkili olmuş. Geçtiğimiz yıllarda fiyatlar tarlada 5 TL’ye kadar çıkmış. Haliyle çiftçi kazanınca ekim alanları da artmaya devam etmiş.
İvrindi Ziraat Odası Başkanı Hasan Hüseyin Koyun, İvrindi’de turşuluk biber üretiminin her yıl artış gösterdiğini belirtiyor. İlçenin bu ürüne dönmesinde Tarım ve Orman Bakanlığı İlçe Müdürlüğü’nün de özel bir katkısı olduğunu belirtelim. İlçe müdürlüğü yöneticileri ve personeli sahaya çıkarak çiftçiyi eğitmiş. Biber üretimini çiftçiye alternatif ürün olarak sunmuş. Sulama için yapılan göletler de eklenince ilçe turşuluk biber üretim merkezi haline gelmiş.
ÜÇ YIL DAYANIKLI
Kahramanmaraş pul biber ve salçalık biberde önemli merkezlerden biri. Ancak son dönemlerde turşuluk biber üretimi de öne çıkmaya başladı. İlde üretilen biberler sadece iç piyasaya değil İran ve Irak başta olmak üzere Avrupa ve Orta Asya ülkelerine de satılıyor. Kahramanmaraş’ta turşuluk biber üretimi yapan Kazım Yazıcıoğlu, “Biz burada hem turşuluk, hem yemeklik, hem de salçalık biber üretimi yapıyoruz. Turşuluk biber imalatını Kahramanmaraş’ta ilk defa başlattık. Biberlerimizi İran ve Irak başta olmak üzere başka ülkelere de satacağız” diyor.
Denizli’nin Çal ilçesi aslında üzümleriyle meşhurdur. Hem kurutmalık hem de şaraplık üzümleriyle ün yapmıştır. Ancak Çal’ın üzüm yapılmayan bölgelerinde son dönemde alternatif ürün olarak turşuluk biber öne çıkmaya başladı. İlçenin üç köyünde biberiye üretimi yapılıyor. Çal Ziraat Odası Başkanı Haşim Ahmet Çil, Dağmarmara Köyü başta olmak üzere üç köyde ciddi miktarda turşuluk biberiye üretimi yapıldığını belirtiyor. Çil, “Köylerimizde üretilen turşuluk biberler fabrikalar tarafından çok tercih ediliyor. Diğer bölgelerde üretilen biberlere göre daha dayanıklı oldukları söyleniyor. Diğer bölgelerde üretilen biberler turşuluğa yattıktan sonra iki yıl bile dayanmazken bizimkiler üç yıla kadar dayanıyor. Bu nedenle fabrikaların tercih ettiği bir bölge haline geldik. Pazar sorunu yaşamıyoruz. Üreticimiz de üründen memnun. Alternatif ürün yetiştiricilerinin her zaman yanındayız. Gerekli desteği her zaman sağlıyoruz” diyor.
Bir dekar bahçenin maliyeti
Biber bahçesi kurmak çok maliyetli değil. Üreticilerin yüzünü güldüren bir sebze türü. Şu sıralar ekim için karar verme dönemi. 1 dekarın maliyeti sulama, bakım, işçilik 4 bin TL’yi geçmiyor. 1 dekardan 2 tonun üzerinde biber elde ediliyor. Geçen yıl tarlada 5 TL’den satışı gerçekleştirildi. 4 bin TL masraf yapıp 10 bin TL üzerinde gelir elde edebilirsiniz. Net kazancınız 6 bin TL’yi geçiyor. İşin uzmanları en az 20 dekar ile bu işe girilmesini öneriyor. Böyle olunca da yıllık gelir 100 bin TL, net kazanç da 60 bin TL’yi buluyor. Kendisi acı ama tatlı bir gelir kapısı.
Biberiye turşusu markaları
Tat, Tamek, Berrak, Melis, Aysan, Fersan, Nurova, Kühne, Vatan, Penguen, Yonca, Sera, Yakamoz, Cansiperane, Çiçek
Turgay TÜFEKÇİOĞLU / Berrak Turşuları Yönetim Kurulu Başkanı
“Yılda 3 bin ton biber alıyoruz”
Acı biber tüketimi başlıca üç cins biber cinsinde oluyor. ‘Acı son’ veya ‘yakan biber’ denilen küçük sivri biberlerden yılda 400 tona yakın alıyoruz. En pahalısı bunlar. Üreticiden ekim fiyatı, nakliye komisyon 5 TL’yi geçiyor. Bu biberleri ağırlıklı olarak Marmara ve Ege bölgesindeki üreticilerden tedarik ediyoruz. Özellikle de Çanakkale’den alım yapıyoruz. ‘Biberiye’ veya ‘Antalya biberi’ olarak bilinen acı biberlerden de yıllık 300-400 ton arası alım yapıyoruz. Bu biberler biraz daha ucuz. Ege, Marmara ve Akdeniz’den alım yapıyoruz. En çok pazarı olan çeşitler ise ‘Jalepeno’, ‘Halepeno’ veya ‘güzel acı’ denilen biber cinsi. Yılda 2 bin tona kadar çıkıyoruz. Bu biberleri de yine Marmara, Ege ve Akdeniz’deki üreticilerimizden tedarik ediyoruz. Yıllık toplamda 3 bin ton biber alıp Berrak marka turşu olarak piyasaya veriyoruz.
Biber üretimi
Yıl Miktar (Milyon/Ton)
2001 1.4
2002 1.5
2003 1.7
2004 1.7
2005 1.6
2006 1.7
2007 1.8
2008 1.7
2009 1.7
2010 1.8
2011 1.9
2012 1.9
2013 2.0
2014 2.1
2015 2.2
2016 2.3
2017 2.5
2018 2.7
2019 2.8*
Kaynak: TÜİK
Para Dergisi
