Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşlarını sıralayan İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) 56. Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması sonuçlandı. Araştırmaya göre, 2022’de enflasyonun etkisiyle cirolarını artıran endüstriyel devler, 2023’te satışlarında enflasyona yenik düşerek reel anlamda kayıp yaşadı.
İSO 500’ün toplam üretimden satışları %42,1 artarak 6,3 trilyon TL’ye ulaştı. Ancak enflasyonun %84,4 olduğu düşünüldüğünde, şirketlerin toplam satışları reel olarak %13,8 azaldı. Listenin zirvesinde, 484,1 milyar TL ile TÜPRAŞ yer alırken, geçen yıl üçüncü sırada bulunan Ford Otomotiv 238 milyar TL’lik satışla ikinci sıraya yükseldi. Geçen yıl ikinci sırada yer alan Star Rafineri ise 226,7 milyar TL’lik satışla üçüncü sıraya geriledi.
İSO 500’ün ihracatı da %2,9 düşüşle 95,1 milyar dolara geriledi. Faaliyet kârı %39,7 artarak 937 milyar liraya yükselse de faaliyet kârlılığı oranı %12,8’den %12,5’e düştü. 2022’de 442 olan kâr eden kuruluş sayısı 2023’te 404’e inerken, zarar eden kuruluş sayısı 58’den 96’ya yükselerek 2018’den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.
Koç Holding’in bünyesindeki üç şirket ilk 10’da yer aldı: Tüpraş, Ford Otomotiv ve Arçelik. Altın, otomotiv ve tarım makinalarında kaydedilen artış dikkat çekerken, Yerli otomobil TOGG 2023’te 24,3 milyar TL satış elde ederek listeye 42. sıradan giriş yaptı. Mercedes-Benz sekizinci, Gramaltın Kıymetli Madenler ise dokuzuncu sırada yer aldı.
Finansman giderlerindeki büyük artış nedeniyle şirketler önemli ölçüde borçlandı ve kârların yarısından fazlasını finansman giderlerine ayırdı. Sanayi mali borçları 2 trilyonu aşarken, yarısı kısa vadeli borçlardan oluştu. Çalışan sayısı %1,9 artarken, maaş ve ücretler %119,6 artarak 425,8 milyar TL’ye ulaştı.
Kamu şirketlerinin sayısı 9’dan 13’e yükseldi. Elektrik Üretim Anonim Şirketi ve Türkiye Petrolleri ilk 25’te yerini korurken, Türkiye Şeker Fabrikaları 67., Et ve Süt Kurumu ise 122. sıraya yükseldi.
İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, 2024 sonuçlarının da parlak olmayacağını öngördü ve Türkiye’nin yüksek büyüme ideallerinden vazgeçmesi gerektiğini vurguladı. Bahçıvan, yeni vergi paketinin sanayi tarafından olumsuz karşılandığını, çünkü yol ortasında vergi avantajlarının değiştirilmesinin öngörülebilirlik ve güvene zarar verdiğini belirtti.
