TEKEL: Özelleştirmenin Acı Yüzü
TEKEL, 2000’li yılların başında alkollü içki ve sigara pazarının tartışmasız lideriydi. Ancak iktidarın özelleştirme politikası, bu sektörün yerli ve yabancı şirketlerin gözdesi haline gelmesine neden oldu.
İşçiler Kaybetti
Özelleştirme sürecinde halkın malı olan TEKEL, üç parçaya bölündü. İçki, sigara ve tuz tesisleri ayrıştırıldı ve özelleştirmeye çıkarıldı. Halkın malı üzerinden şirketler yüklü kazançlar elde ederken, TEKEL işçileri ve tütün üreten çiftçiler kaybeden taraf oldu.
Alkollü İçkiler Bölümü
TEKEL’in alkollü içkiler bölümü, 2004 yılında Nurol-Limak-Özaltın grubuna 292 milyon dolara satıldı. Şirket, adını MEY İçki olarak değiştirdi ve iki yıl sonra 950 milyon dolara Texas Pacific Group’a devretti. Texas Pacific ise şirketi beş yıl çalıştırarak 2011’de İngiliz Diageo şirketine 2,1 milyar dolara sattı. Özelleştirmenin ilk adımında TEKEL değerinin 3,2 katı kazanç elde edildi.
Sigara Bölümü
TEKEL Sigara, 2008’de 1 milyar 710 milyon dolara İngiliz British American Tobacco’ya satıldı. Böylece altı büyük sigara fabrikası, 110 yaprak tütün işletmesi ve 84 pazarlama müdürlüğü de kamunun elinden çıktı.
İşçilerin Direnişi
Özelleştirmeyle birlikte fabrikaların kapatılması ve işçilerin işten çıkarılması tepkilere neden oldu. Sendikalı işçiler, haklarını aramak için Ankara’da Kızılay Meydanı’nda onlarca çadır kurarak eylem yaptı. Ancak bu direniş, işçileri istedikleri sonuca ulaştıramadı.
Çiftçilerin Göçü
TEKEL Sigara’nın özelleştirilmesinin ardından altı fabrika kapatıldı. Tütün üreten çiftçiler ve işçiler işlerini kaybetti. Fabrikaların kapanmasıyla ekonomik ve sosyal hayat çöktü. İşsiz kalan çiftçiler ve işçiler, çareyi büyük şehirlere göç etmekte buldu. Özellikle Samsun, Bitlis, Malatya ve Tokat illeri bu özelleştirmeden ağır darbe aldı.
