Paranın sihirbazı açıkladı! Boğaziçi Zirvesi’ne katılmak ve çeşitli şirketlerle görüşmek üzere İstanbul’a gelen dünyaca ünlü ‘yatırım gurusu’ Mark Mobius Türk ekonomisine yönelik değerlendirmelerde bulundu ve yatırımcılara önemli tavsiyeler verdi. Paranın sihirbazı açıkladı! Uzun yıllar çalıştığı ve burada çalışırken ‘efsane’ haline geldiği yatırım firması Franklin Templeton’dan ayrılan Mobius 2018 yılında Mobius Capital Partners’ı kurdu.
Yeni fonu için yatırım görüşmeleri sürdüren Mobius’un radarında her zaman olduğu gibi gelişmekte olan ülkeler yer alıyor. Çırağan Sarayı’nda bir grup gazetecinin sorularını yanıtlayan 83 yaşındaki kurt yatırımcı ilerleyen yaşına rağmen yüksek enerjisiyle dikkat çekti. Türkiye’de şu anda 5 milyon dolar gibi küçük bir yatırımları olduğunu söyleyen Mobius bunu yakın zamanda artırmayı umduklarını, çeşitli şirketlerle görüştüğünü ancak şimdilik bir isim veremeyeceğini söyledi.
‘TEKNOLOJİ ŞİRKETLERİNE ODAKLANDIK’
Mark Mobius yatırım için özellikle teknoloji şirketlerine odaklandıklarını belirterek “Teknolojiyi kullanarak başka şirketlerin faaliyetlerini geliştiren şirketlere odaklanıyoruz. Bu sadece Türkiye değil dünya için geçerli. Yeni teknolojileri işlerine adapte eden ve bu şirketlere hizmet sunan şirketlere bakıyoruz” açıklamasında bulundu. Abraaj Group’un Türkiye’deki varlıklarıyla ilgilendiğine yönelik haberlerin ise doğruyu yansıtmadığı bilgisini verdi.
‘THY’NİN BAŞARISI TÜRKLERİN NELER YAPABİLECEĞİNİN GÖSTERGESİ’
Mobius bu ziyaretinde Türkiye’den 3-4 şirketle görüştüğünü bildirdi. Söz konusu 3-4 şirket arasında TAV da yer alıyor. Bu görüşmenin ayrıntılarını paylaşan Mobius “TAV’ın İstanbul’daki (Atatürk Havalimanı) kaybını konuştuk. Bunun şirkete etkilerini ve şirketin bu kaybı nasıl telafi ettiğini konuştuk. TAV küresel ölçekte iyi bir çeşitlendirmeye gitmiş durumda. Bence Türklerin güçlü yanlarından birisi dış ticarette ve yabancı ülkelere yatırım yapmada tecrübeleri olmaları. Örneğin THY’nin başarısının Türklerin neler yapabildiğinin göstergesi olduğunu düşünüyorum. THY’nin eşsiz bir modeli var. İstanbul’un stratejik lokasyonu THY’nin diğer havayollarının uçmadığı yerlere uçma imkanı tanıyor. Bu büyük bir güç. THY’nin ulaştığı Afrika ülkelerine birçok havayolu gitmiyor ve bu ülkelere her geçen gün daha fazla insan seyahat ediyor. THY iyi hizmet sunmaya devam ettiği sürece geleceğinin parlak olduğunu düşünüyorum” dedi.
‘TİCARET SAVAŞI TÜRKİYE GİBİ ÜLKELERE YARAYACAKTIR’
Mobius iyi bir yatırımcı olamasının yanında Türkiye dahil gelişmekte olan ülkeler konusunda dünyanın en önemli otoritelerinden birisi olarak kabul ediliyor. Kendisine Türk ekonomisinde dengelenme işaretleri görüp görmediği sorulduğunda “(Türk ekonomisinin) Geçen yıl yaşanan zor zamanların ardından toparlandığını görüyorum. Bu doğal bir gidişat. Piyasa çok düştü ve şimdi bir sıçrama yaşıyor. Türk ekonomisi için 2020 olumlu geçmeli diye düşünüyorum. İlginç bir şekilde ABD-Çin arasında yaşanan ticaret savaşı Türkiye gibi ülkelere yarayacaktır. Bu ‘savaş’ sonucunda birçok üretim ve hizmet alanındaki istihdam Türkiye ve benzeri ülkelere kayacaktır. Buradaki zorluk bu durumdan nasıl faydalanabileceğini çözmek. Bunun için Çinli üreticileri ülkenize getirip burada fabrika kurmaları ve ihracat yapmaları için ikna etmeniz gerekiyor. Bunun için ihracat odaklı serbest bölgeler oluşturmanız gerekiyor. İhracat yapacaksanız bazı parçaları ithal etmeniz gerekiyor. Söz konusu serbest bölgelerde bu parçaların serbest (vergisiz) ithalatına izin vermeniz gerekiyor. Bu dünyanın farklı bölgelerinde denenmiş başarılı bir modeldir” cevabını verdi.
‘AÇIK EKONOMİLERDE KURU KONTROL ETMEK İMKANSIZ’
Mobius gelişmekte olan ülke varlıklarına yönelik artan iştahtan Türkiye’nin faydalanabileceğini sözlerine ekledi.
Türk hükümetinin geçen yıl yaşanan kur krizini iyi yönetip yönetilmediğini sorulması üzerine ise Mobius şu cevabı verdi:
“Türkiye’deki gibi açık bir ekonomiye sahipseniz aslında hükümetlerin kuru kontrol ettiğini söyleyemezsiniz. Kuru kontrol etmek herhangi biri için mümkün değildir. Kontrol etmeye çalışmak da iyi bir fikir değildir. Ancak genel olarak Türkiye, dalgalanmaların çok büyük olmaması konusunda başarılı oldu. Örneğin Çin’de kapalı bir ekonomi olduğu için durum farklıdır. Orada merkez bankası sermaye akışlarını kontrol eder. Ancak Çin’de liberalleşme devam ederse onlar da kuru kontrol etmeyi başaramayacak.”
‘ABD İLE TÜRKİYE ANLAŞMAYA VARACAKTIR’
Piyasalarda son dönemde S400 meselesi sebebiyle ABD’nin Türkiye’ye bir yaptırım yapıp yapmayacağı en çok merak edilen konuların başında geliyor. ‘Yatırım gurusu’ böyle bir risk olduğunu düşünmüyor. ABD ile Türkiye’nin ticari ilişkilerini geliştirmek üzere bir anlaşmaya varacağını düşündüğünü söyleyen Mobius “Ticaretini çeşitlendirmek, Çin’in dış ticaretindeki payını azaltmak ABD’nin çıkarına olacaktır. Tabii bunu yapmak kolay olmayacaktır. Çin konusunda Türkiye ve diğer ülkelerin karşılaştığı en büyük zorluk ölçektir. Çin’de 1000 kişinin 1 ürün ürettiği şirketler var. Bu müthiş bir ölçek. Diğer gelişmekte olan ülkelerin bunu yakalaması zor ama yapılabilir” değerlendirmesinde bulundu.
‘TÜRK LİRASI ÇOK UCUZ DURUMDA’
Mobius Türk yatırımcılara ne tavsiyelerde bulunabileceğinin sorulması üzerine ise “Türk Lirası almalarını tavsiye ediyorum çünkü şu anda çok ucuz durumda. Elinizde Türk Lirası varsa ve bununla iyi Türk şirketlerine yatırım yaparsanız paranızı dolarda tutmaya göre çok daha fazla kazanç sağlarsınız. Dolarda faiz oranlarının düşüşte olduğunu unutmamanız gerekiyor. Hatta Trump negatif faiz istiyor. Bu yüzden Türk yatırımcıların, Türk Lirası’yla Türk şirketlerine yatırım yapması gerekiyor. Sermaye getirisi yüksek ve kâr payı dağıtan şirketleri bulsunlar. Bizim kullandığımız kriter budur” açıklamasında bulundu.
‘HERKES VARLIKLARININ YÜZDE 10’UNU FİZİKSEL ALTINDA TUTMALI’
Mobius bunun yanında altın fiyatlarının da yükselmeye devam edeceğini düşündüğünü vurgulayarak “Herkes varlıklarının yüzde 10’unu fiziksel altında tutmalı. Bence dolar bazında altın fiyatı yükselecek. Dolar şu anda güçlü ancak sonsuza kadar güçlü kalamaz. Ancak altını asıl cazip kılan para arzının artması. Merkez bankaları sisteme para pompalamaya devam ediyor. Bunun yanında kripto paralar da var. Kripto paraların büyüklüğünü kimse bilmiyor. Kripto paralar ‘para nedir’ sorusunu gündeme getirdi. Bunun nihai cevabı altındır” değerlendirmesinde bulundu.
‘TCMB’DEN YENİ FAİZ İNDİRİMLERİ GELECEKTİR’
ABD ile ilişkilerin yanında piyasların merak ettiği başka bir konu ise Merkez Bankası’nın (TCMB) faiz indirimlerine devam edip etmeyeceği. Mobius bu konudaki öngörüsünü şöyle ifade etti: ” Muhtemelen yeni faiz indirimleri gelecektir. Herhangi bir ülkede olduğu gibi TCMB’nin de küresel trendi takip etmesi gerekiyor. Şu anda dünyadaki trend ise indirim, indirim, indirim! Avrupa’da ne yaşandığına bakın. Aslında bu büyük bir fırsat. Normal koşullar altında faiz indirimi kurda zayıflama anlamına gelir. Ancak şu anda tüm faizlerin düştüğü bir küresel iklimde faiz indirimi daha mümkün hale geldi. TCMB’nin bunu değerlendireceğini düşünüyorum.”
‘KREDİ DERECELENDİRME KURULUŞLARI GELECEĞİ TAHMİN ETMEMELİ’
Yakın zamanda Mobius, Hindistan’ın kredi notu görünümünü ‘durağandan’ ‘negatife’ çevirdiği için Moody’s’e sert eleştirilerde bulundu. Kendisine Türk hükümetinin de zaman zaman kredid erecelendirme kuruluşlarına sert eleştirilerde bulunduğunun hatırlatılması üzerine ise ” Aslında kredi derecelendirme kuruluşları genel olarak iyi bir iş çıkarıyor. Kredi derecelendirme kuruluşlarıyla ilgili genel sorun şu: Geçmişte ne olduğunu ve yayımlanan rakamları değerlendirebilirsiniz ancak gelecekte tam ne olacağını bilmek mümkün değildir. Hindistan konusunda Moody’s ekonominin yavaşlayacağını düşündüğü için ülkenin görünümünü düşürdü. Ancak ekonomide toparlanma da yaşanabilir. Asıl gerçeklik bu olabilir. Ben bu kuruluşların geleceği tahmin etmek yerine yayımlanan verilere bakmalarını tercih ederim” diye konuştu.
‘TÜRKİYE VERGİ TAHSİLATINDA BÜYÜK BİR DEĞİŞİMDEN GEÇİYOR’
Kredi derecelendirme kuruluşlarının Türkiye’ye yaklaşımıyla ilgili ise “Her ülke kredi notunun daha yüksek olmasını ister. Böylece daha ucuza borçlanabilir. Tabii Türkiye’de yaşanan değişime, özellikle de vergi tahsilatının dijitalleşmesine bakarsanız kamu bütçesinin daha iyi görünmeye başlayacağını anlarsınız. Vergi gelirlerinin artmasıyla kredi derecelendirme kuruluşları Türkiye’ye bir daha baktığında bütçe açığının eskisi kadar olmadığını görecekler. İnsanlar Türkiye’nin vergi tahsilatı konusunda nasıl büyük bir değişimden geçtiğinin farkında değil. Vergi tahsilatının dijitalleşmesi artan sayıda insanın vergi ağına takılması anlamına geliyor” ifadesini kullandı.
‘TRUMP SEÇİLİRSE RESESYON OLMAZ’
Mobius’u bulmuşken doğal olarak küresel ekonomiye ilişkin görüşleri desoruldu. Kendisine son zamanlarda küresel ekonomide bir resesyon bekleyenlerin sayısının arttığını hatırlatılması üzerine şu değerlendirmede bulundu: “Gelecek yıl özellikle de Trump yeniden seçilir ABD borsaları yükselmeye devam ederse bir resesyon olmayacaktır. Trump’ın küresel ekonomi için kesinlikle iyi olduğunu düşünüyorum. ABD piyasalarının dünyanın geri kalanını sürüklediğini unutmamanız gerekiyor. ABD ekonomisine bakarsanız işsizliğin müthiş düştüğünü görüyorsunuz.”
‘TİCARET SAVAŞI İLLA KÖTÜ BİR ŞEY DEĞİL’
“Ticaret savaşının illa kötü bir şey olması gerekmiyor. Kısa vadede ABD’de ithal mallar pahalılaşabilir ki bunun henüz bir kanıtı yok. ABD’yle iş yapmak isteyen birçok Çinli üretici üretimlerini Çin dışına kaydırıyor. Bazı üretim tesisleri de ABD’ye geri dönüyor. Ayrıca şu anda Çin pazarının kapıları bir sürü ABD şirketine kapanmış durumda. ABD’lilerin Çin’de yatırım yapmasının önünü açacak bir anlaşma yapılırsa bu ABD ekonomisi için iyi olacaktır.”
‘ÇİN GELİŞMİŞ ÜLKELERİ YAKALAYAMADI’
Trump’ın Çin’i gelişmekte olan değil gelişmiş bir ekonomi olarak sınıflandırması hakkında ne düşündüğü sorulan Mobius “Gelişmekte olan ülke kişi başı gelire göre sınıflandırılır. Çin’deki kişi başı gelire bakarsanız hala gelişmekte olan bir ülke olduğunu göreceksiniz. Birçok kişi Çin’in sahil şehirlerine bakıp ‘burası gelişmiş bir ülke’ diyor. Hâlbuki içlerine doğru giderseniz kişi başı gelirin çok düşük olduğunu göreceksiniz. Çin hızlı bir büyüme kaydetse de kişi başı gelir bakımından henüz gelişmiş ülkeleri yakalayamadı” sözleriyle Başkan Trump’a katılmadığını bildirdi.
