Ağrı ve omuz ekleminde hareket kısıtlılığına neden olan “donuk omuz” hastalığı ilerledikçe omuz hareketleri kısıtlanıyor. Kadınları erkeklerden daha çok etkileyen, 40 ile 60 yaş arasında daha çok görülen donuk omuz, yaşam kalitesini düşürüyor. Belirtilerin başlamasından itibaren tamamen iyileşmenin 3 seneyi bulabildiğini belirten uzmanlar, birincil tedavi yaklaşımının fizyoterapi olduğunun altını çiziyor.
Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölüm Başkanı Prof. Dr. Defne Kaya, “donuk omuz” hastalığının yaşam kalitesini düşürdüğüne dikkat çekti.
Donuk omuz, kadınları daha çok etkiliyor
Donuk omuz hastalığının kadınları erkeklerden daha çok etkilediğini belirten Prof. Dr. Defne Kaya, “40 ile 60 yaş arasında daha çok görülen donuk omuzda, eklem kapsülü kalınlaşır ve sertleşir. Omuz ekleminde kalın ve gergin bantlar oluşur. Eklemin hareketini kolaylaştıran ve eklem içi yapıları besleyen sinovyal sıvı çok azalır” dedi.
Diyabetiklerde daha sık gelişiyor
Hastalığın nedeninin tam olarak bilinmediğini belirten Prof. Dr. Defne Kaya, günümüzde bazı risk etkenlerinin belirlendiğini söyledi. Prof. Dr. Kaya, bu faktörleri şöyle sıraladı:
“Diyabet: Diyabetiklerde donuk omzun daha sık geliştiği bilinmektedir. Bunun nedeni de henüz çözülememiştir. Diyabetin metabolik etkileniminden kaynaklanabileceği düşünülmektedir. Donuk omuz gelişen diyabetiklerde omuz hareketi daha fazla kısıtlanmakta, çözülme aşaması daha uzun sürede gerçekleşmekte, çözülme aşamasında da omuz hareketleri uzun süre kısıtlı kalmaktadır.
Diğer hastalıklar: Tiroide ait hastalıklar, kalp hastalıkları ve cerrahileri sonrası, Parkinson hastalığında da donuk omuz sıkça gelişmektedir. Bu hastalıklarla donuk omzun ilişkisi bilinmemektedir.
Alçı uygulamaları, cerrahi sonrası hareketin kısıtlı/yasak olduğu durumlar: Hareketin kısıtlı ya da yasak olduğu kırık, yaralanma veya cerrahi gibi durumlardan sonra da donuk omuz gelişebilir.”
Donuk omuz, üç aşamada gelişiyor
Donuk omuz hastalığının üç aşamada geliştiğini belirten Prof. Dr. Defne Kaya, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Aşama 1 / Donmaya başlama, yangılı aşama: Ağrının giderek arttığı ve dayanılmaz olduğu aşamadır. Ağrı dayanılmaz olduğunda, omuz hareketi de yavaş yavaş kısıtlanmaya başlar. Bu aşama, hastanın ek hastalıklarına bağlı olarak 6 haftadan 9 aya kadar devam edebilir.
Aşama 2 / Donma: Ağrı yavaş yavaş azalmaya başlar ama hareket kısıtlılığı devam eder. Aslında ilk aşamada hangi hareketler kısıtlandıysa bu aşamada da o hareketler kısıtlı kalır. Omuz serttir. Günlük aktiviteler kısıtlanır ve zorlaşır. İkinci aşamasının süresi de 4 ila 6 ay devam edebilir.
Aşama 3 / Çözülme: Omuz hareketleri yavaş yavaş çözülmeye başlar. Normal ya da normale yakın bir omuz hareketi ve omuz kas kuvvetini kazanmak 6 ay ila 2 yıl sürebilir.”
Bu belirtilere dikkat
Prof. Dr. Defne Kaya, donuk omuz nedeniyle hareketlerin kısıtlı ve sert olduğunu belirterek “Erken evrede kol yukarı kaldırıldığında hissedilen ağrı şiddetlidir. İleri evrelerde ise ağrı azalır, hareket kısıtlılığı artar. Ağrı omuz ekleminde lokalizedir. Bazen ağrı kola da vurabilir” dedi.
Önlenebilir bir hastalık değil
“Donuk omuz, nedeni bilinmediği için önlenebilir bir hastalık değildir” diyen Prof. Dr. Defne Kaya, “Erken evrede teşhis edildiğinde donma fazına en az kısıtlılıkla girilmesi için uygun fizyoterapi yöntemleri uygulanabilir. Hiç tedavi edilmese de, omuzdaki hareket kısıtlılığı 2 ya da 3 yıl içinde geçer. Ama takdir edersiniz ki, bu süre zarfında kaslar zayıflar, bağlar sertleşir, eklem içindeki yapılar eski özelliğini kaybeder. O yüzden, nasılsa açılacak diye bu süreci tedavisiz geçirmek, omuzda geri dönüşsüz kuvvet, esneklik ve işlev kaybına yol açacaktır. Donuk omuz, tedaviden sonra yeniden tekrarlayabilir. Sıklıkla baskın taraf omuzda görülse de, diğer omuz da etkilenebilir” uyarısında bulundu.
Öncelikli tedavi: Cerrahi dışı yöntemler
Donuk omuzda öncelikli tedavinin cerrahi dışı yöntemler olduğunu belirten Prof. Dr. Defne Kaya, şunları söyledi:
“Anti-inflamatuvar ilaçlar ve eklem içi kortizon enjeksiyonları ağrı kontrolü için yararlı olabilir. Fizyoterapi yaklaşımları da çok güzel sonuçlar alınmasını sağlar. Eğer omuz, tüm bu yöntemlerle 6 ay içinde açılmazsa, anestezi altında manipülasyon adı verilen bir yöntemle açılmaya çalışılır. Manipülasyon sırasında tam kas gevşemesi sağlandıktan sonra doktorunuz çeşitli manevralar ile kapsülü gevşetir omuz hareketlerini açar. Manipülasyon uygulamasından sonra elde edilen açıklığın fizyoterapi ile korunması, kasların kuvvetlendirilmesi gerekir. Manipülasyon ile omuz hareketleri kazanılamıyorsa farklı cerrahi yöntemlerinden biri ile omuz hareketleri kazanılabilir.”
Tedavide fizyoterapinin önemi büyük
Donuk omuz tedavisinde fizyoterapinin önemli olduğunu ifade eden Prof. Dr. Defne Kaya, şunları söyledi:
“Hangi evre olursa olsun, omuz eklemi ve etrafındaki yumuşak dokunun, kasların eski hâline döndürülmesi için fizyoterapi donuk omuz tedavisinde önemlidir. Donuk omuzda sadece omuz eklemi etkilenmez, omuz hareketinde önemli bir yer tutan kürek kemiğinin hareketi de kısıtlanır. Yumuşak dokuya saygılı ve hastada ağrı oluşturmadan omzu eski haline, işlevine kavuşturacak fizyoterapi yöntemleri güncel tedavi yöntemlerini takip eden kliniklerde uygulanmaktadır. Omuz eklemi, bizim baş üstü hareketlerimizin ana noktasıdır. Saç tarama, raftan bir şey alma, el sallama gibi omuz hareketleri kısıtlanırsa yaşamımız kısıtlanır. Donuk omuz tedavisi ihmale gelmez, altında yatan tetikleyici hastalığın da mutlaka incelenmesi ve tedavisinin sürece eklemesi gerekir.”
