İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi, Trump’ın ekonomik baskıyı devam ettirmesi halinde Afgan mültecilerden İran’ı terk etmelerini isteyebileceklerini söyledi. Diğer İranlı yetkililer de Afgan mültecilerin sınırdışı edilmeleri halinde Avrupa’ya yöneleceklerine işaret eden açıklamalar yaptı.
ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’la nükleer anlaşmadan çekilip çok ağır yaptırımları yürürlüğe koyması sonrası Tahran’dan hamleler geliyor. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin Tahran’ın nükleer anlaşmadaki çıkarları korunmazsa 60 gün içinde zenginleştirilmiş uranyum seviyesini artıracaklarını duyurmasının ardından, Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi’den Afgan mültecileri pazarlık kozu yapan bir açıklama geldi.
İran devlet televizyonuna konuşan Arakçi, Trump’ın ekonomik baskıyı devam ettirmesi halinde Afgan mültecilerden İran’ı terk etmelerini isteyebileceklerini söyledi. Diğer İranlı yetkililer de Afgan mültecilerin sınırdışı edilmeleri halinde Avrupa’ya yöneleceklerine dair açıklamalar yaptı.
“Son 40 yıldır Afganistan’dan göçmen kabul ediyoruz. Irak ve Azerbaycan gibi ülkelerden gelen göçmenler de var. Ne zaman komşularında sorun çıksa, İran oralı kardeşlerini kabul etmiştir” diyen Dışişleri Bakan Yardımcısı, “Bugün İran’da 3 milyondan fazla Afganistan vatandaşı yaşıyor. Bunların 2 milyondan fazlası iş sahibi. Afganistan’daki ailelerine para yolladıklarından her yıl 3-4 milyar euro ülkemizden çıkıyor” diye ekledi.
İran okullarında eğitim alan 400 binden fazla Afgan öğrencinin her birinin yılda 600, İran üniversitelerinde eğitim alan 23 binden fazla Afgan öğrencinin her birinin yılda 15 bin euro masrafa yol açtığını da anlatan Arakçi, şöyle devam etti:
“Amerikan yaptırımlarının etkisi su yüzüne çıktığında, bu gerçekleşmeyecek ama İran’ın petrol satışlarının sıfırlanması için uğraşıldığında, mali kaynakları sınırlı olan İran özel ekonomik tedbirler uygulamak zorunda kalacak. Bizim (Afgan göçmenlere ait) bu masrafları karşılamaya devam edemeyeceğimiz bir noktaya gelebiliriz. Böyle bir durumda Afgan kardeşlerimizden İran’ı terk etmelerini istememiz mümkündür.”
İran Dışişleri Bakanlığının göçmenler konusunu yıllardır Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, AB makamları ve Afganistan hükümetiyle takip ettiğini aktaran Arakçi, şunları söyledi:
“Batılı ülkeler Afganistan halkının başına gelen birçok musibetin müsebbibidir. O nedenle bu konuda görevlerini yerine getirmeleri gerekiyor. ABD İran’a yaptırım uygulayıp mali kaynaklarını sınırlamaya uğraştığı şartlarda İran’ın yeni taleplerinin olduğu aşikardır. Avrupa ülkeleri, (Afgan) göçmenlerin kabul edilmesiyle ilgili üstüne düşeni yapmalıdır. AB ya göçmenlerin giderlerini karşılamalı ya da bir kısmını ülkelerine kabul etmeli.”
2015 yılında Suriye savaşından kaçanların başını çektiği sığınmacı dalgasının Türkiye üzerinden Avrupa’ya akın etmesi, yaşlı kıtada hala çözüm bulunamayan sorunlara ve korkulara yol açtı, siyasi iklimi değiştirdi. 1 milyon Suriyeli sığınmacı kabul eden Almanya Başbakanı Angela Merkel, üzerine seçim kazanmasına rağmen parti liderliğini ve gelecek seçimlerde başbakan adaylığını bırakmak zorunda kaldı. Avrupa çapında aşırı sağ yükselişe geçti.
2015’teki krize 2016’da Türkiye ile yaptığı sığınmacı anlaşmasıyla tıkaç koyan Avrupa’ya doğru 3 milyon Afgan’ın yollara düşmesi, Türkiye’yi de sarsacak deprem etkisi yaratabilir.
İranlı yetkililerden yaptıkları fedakarlıklara Avrupa’nın en azından nükleer anlaşmaya tam manasıyla sahip çıkarak, yani Tahran’ın yaptırımlardan etkilenmemesini sağlayarak karşılık vermesini isteyen açıklamalar geldi.
Meclisin Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komisyonu Başkanı Haşmetullah Falahatpişeh “Yılda Afganistan’daki uyuşturucu üretiminin yüzde 60’ının ve 1 milyon göçmenin kaçırılmasını engellemek için 3000 gencecik İran güvenlik mensubu şehit oldu. Avrupa’ya bedava kullandırılmak artık sona ermek zorunda” diye tweetledi.
Ruhani, nükleer anlaşmaya taraf ülkelere gönderdiği mektupta Avrupalılardan nükleer anlaşmayı ayakta tutmalarını isterken terörle, uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele ve sığınmacıları kabulün İran için büyük bedeli olduğunu hatırlattı. “Biz sizden İran’ın çıkarları için harekete geçmenizi istemiyoruz, kendi ülkenizin çıkarı ve geleceği için harekete geçmekle sorumlusunuz” diyen İran Cumhurbaşkanı, sığınmacı kabul etmelerinin bunların dalga dalga Avrupa’ya ulaşmasını önlediğinin altını çizdi.
İran’ı ‘uyuşturucuyla mücadelenin kalesi’ diye niteleyen Ruhani, bu mücadelede binlerce İran askerinin öldüğünü ve uyuşturucuların el konulmak suretiyle Avrupa’ya ulaşmasının engellendiğini söyledi.
