Rahip Brunson Krizi
ABD vatandaşı Rahip Andrew Craig Brunson, Eylül 2016’da Türkiye’de “ulusal güvenliği tehdit eden faaliyetler” iddiasıyla tutuklandı. Gizli bir tanığın ifadesi üzerine “Gülen ve PKK bağlantılı” olmakla suçlandı. Brunson’un tutuklanması, ABD ile Türkiye arasında gerilime neden oldu.
Mayıs 2017’de Trump-Erdoğan görüşmesinde Brunson konusu gündeme geldi. Erdoğan, Brunson’un serbest bırakılması karşılığında ABD’de tutuklu Fetullah Gülen’in Türkiye’ye iade edilmesini istedi.
Mart 2018’de Brunson için müebbet hapis cezası istendi. ABD Başkanı Trump ve Başkan Yardımcısı Mike Pence, Brunson’un derhal serbest bırakılması çağrısında bulundu. Trump, Türkiye’ye geniş yaptırımlar uygulanacağını söyledi. Erdoğan ise “Bu can bu bedende o teröristi alamazsınız” diye yanıt verdi.
Bunun üzerine Brunson tahliye edildi. ABD, Brunson’un tutuklanmasında rol oynadığı gerekçesiyle dönemin İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ve Adalet Bakanı Abdulhamit Gül’e yaptırım uyguladı.
ABD ayrıca Brunson’un serbest bırakılmaması halinde Türkiye’nin F-35 uçaklarını teslim almayacağını belirtti. Türkiye, F-35 projesinden çıkarıldı ve ödediği paraya rağmen uçakları alamadı.
Kudüs’ü Başkent Yapma Kararı
Trump, 2017’de Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıdı ve ABD Büyükelçiliği’ni Tel Aviv’den Kudüs’e taşıdı. Erdoğan, bu kararı “bölgedeki barışı baltalayan tehlikeli bir adım” olarak nitelendirdi. Türkiye, İslam İşbirliği Teşkilatı’nı olağanüstü toplantıya çağırdı. Karar, bölgede gerilimi artırdı.
‘Aptallık Etme’ Mektubu
Suriye’deki gelişmeler de iki ülkeyi karşı karşıya getirdi. Trump, Türkiye’nin Barış Pınarı Hareketi’ni başlattığı gün Erdoğan’a “Sayın Cumhurbaşkanı, gelin iyi bir anlaşma yapalım! Tarih sizi şeytan olarak görür. Sert adamı oynama. Aptallık etme!” dedi
ABD Konsolosluk Çalışanı Metin Topuz
ABD’nin İstanbul Başkonsolosluğu’nda çalışan Metin Topuz, Eylül 2017’de teröre destek suçlamasıyla tutuklandı. Washington, Türkiye’ye vize kısıtlaması getirdi. Türkiye de Amerikan vatandaşlarına vize verme faaliyetlerini kısıtladı. Taraflar arasında yapılan görüşmeler sonucu kısıtlamalar kaldırıldı. Topuz, 2020 yılında 8 yıl 9 ay hapis cezasına çarptırıldı ve 2023 yılında tahliye edildi.
S-400 Yaptırımları
Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemlerini alması NATO’daki yeri ve ABD ile ilişkileri üzerinde önemli bir etki yarattı. Trump, Türkiye’nin S-400 sistemlerini almasından Obama yönetimini sorumlu tutsa da NATO müttefikine karşı yaptırım uygulama zorunluluğu hissetti.
Korumaların Dayak Krizi
Erdoğan’ın 2017’deki Washington ziyareti sırasında Büyükelçilik önünde protestocuları darp eden korumaları nedeniyle iki ülke arasında kriz çıktı. Açılan davada Erdoğan’ın 15 koruması hakkında yakalama kararı çıkarıldı.
YPG’ye TIR Dolusu Silahlar
ABD, Türkiye’nin terör örgütü olarak gördüğü PYD-YPG’ye tırlarla silah yardımı yaptı. Erdoğan, bu yardımları “müttefiklik” olarak nitelendirdi. ABD, “Terörist general” Mazlum Kobani’yi meşru muhatap kabul ederek defalarca teşekkür etti.
Halkbank Davası
Halkbank’ın İran’a yaptırımların delinmesine aracılık ettiği suçlaması iki ülke ilişkilerinde başka bir krize neden oldu. İran asıllı Türk vatandaşı Reza Zarrab, ABD’de tutuklandı ve Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Hakan Atilla’yı suçladı. Atilla, 2017’de tutuklandı ve 28 ay hapis yattı. Halkbank davası halen bekletiliyor.
