BDDK, bankalara ‘kredi baskısını’ artırdı. Aktif rasyosu hesabında bankaların kredi musluklarını açmak dışında yöneldikleri tüm yollara engel koyan BDDK, döviz mevduatı tutmayı caydıracak şekilde değişiklik de yaptı. Bankalara “KOBİ, proje finansmanı ve ihracat kredisi verin” mesajı verildi.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), bankalar için zorunlu kıldığı aktif rasyosu (AR) formülünde hedeflediği kredi genişlemesini göremeyince revizyona gitti. AR hesabı 18 Nisan 2020’de bankacılık sisteminin gündemine girdi ve hemen mayıs ayında uygulanmaya başlandı. Bu rasyo hesabı bankaların kaynakları kadar aktiflere sahip olması üzerine kurulu.
BDDK bu rasyo ile bankaları daha fazla kredi vermeye, kamudan daha fazla menkul kıymet almaya ve ellerindeki dövizleri Merkez Bankası’na (MB) vererek daha fazla swap işlemi yapmaya yönlendiriyor. Ancak ekonomik koşulların etkisi ile daha fazla kredi vermeyi riskli gören özel bankalar hesabı tutturabilmek için bilançolarında çeşitli değişikliklere gitmek zorunda kalıyor. Mayıs ayında kredi vermek yerine önce daha fazla menkul kıymet alımına, ardından da mevduat azaltma yoluna giden özel bankalar BDDK cezasından sıyrıldı. Ancak uygulamanın ikinci ayında yeni bir formülle karşı karşıya kaldılar.
29 Mayıs 2020 tarihli yeni düzenlemeyle, oranın hesaplanmasına ilişkin bazı değişiklikler yapıldı. İlk önce TL ve yabancı para mevduatı 25 milyar TL altında olan bankalar yıl sonuna kadar muaf tutuldu. Kredilerde küçük ve orta ölçekli işletme (KOBİ), proje finansman ve ihracat kredilerinin katsayısı 1.1’e yükseltildi. Yani bu kredilerin daha fazla verilmesi özendirildi. Yine kredilerde 3 aydan kısa vadeli kredilerin oran hesabında dikkate alınmayacağı kararı alındı. Bankaları zorlayacak bu kararla da bilançolardaki 3 aydan kısa vadeli kediler hesaptan çıkarıldı. Bankalar uzun vadeli kredilere yönlendirildi.
Önemli bir gelişme de kaynak kısmında oldu. Bankalar mayıs ayında oranı tutturmak için müşterilerden mevduat toplamak yerine onları kısa vadeli banka bonosuna yönlendirmişlerdi. Yeni düzenleme ile 6 aydan kısa vadeli banka bonoları ve müşterileri ile yaptıkları TL cinsi repolar mevduatmış gibi işlem görecek. Ayrıca yabancı para repo da YP mevduata dahil edilecek.
Son olarak da YP mevduatın katsayısı, YP mevduatın bankaların YP kredileri kadar olan kısmı için 1, bunu aşan kısmı için de 1.75 olarak belirlendi. Bu değişikliğin de belli bir tutarın üstünde YP mevduat toplama konusunda caydırıcı olması bekleniyor. Bir bankanın üst düzey danışmanı, BDDK’nın banka bilançolarını kendi istediği şekle getirmeye çalıştığına dikkat çekerek, bu kararların serbest piyasa prensipleri açısından doğru bir yaklaşım olmadığını söyledi.
Ekonomist Emrah Lafçı, aktif rasyosunun ekonomi yönetiminin etkinliği en yüksek uygulamalarından biri haline geldiğine dikkat çekerek, bu kadar içerik değiştirilmesinin doğru olmadığını, bu tarz uygulamaların komplikasyonlarının öngörülerek yapının kurgulanması gerektiğini belirtti. Lafçı, “Aktif rasyosu ile krediler artırılarak ekonomi canlandırılmak isteniyor. Diğer yandan artan bütçe açığı bankaların alacakları kamu borçlanma kağıtları üzerinden finanse edilmeye çalışılıyor. Ayrıca swap işlemeleriyle de MB rezervleri artmış olacak” dedi.
