Çin’in yavaşlayan büyümesi, azalan tüketici talebi ve yavaşlayan üretimi nedeniyle dünyanın ikinci büyük iktisadıyla yakın bağları olan komşu ülkeleri için de tehlike çanları çalıyor.
Çin iktisadında yaşanan bozulmalar, ülkenin sıkı ticaret bağları olduğu öbür kıta ülkelerinin ekonomilerinde de tesirli oluyor.
Çin iktisadının deflasyona girmesi; tüketici talebinin azalması, zayıflayan para ünitesi,sallantılı emlak kesimi ve sürdürülemez seviyedeki mahallî idare borçlarına ait kaygıları körüklemesinin akabinde telaşlar son haftalarda ağırlaştı.
Perşembe günü yayınlanan resmi bilgiler, Çin’in imalat dalının ağustos ayında üst üste 5. ayda da daraldığını gösterdi. İmalat kesimindeki düşüş yavaşlayan global talebin Çin iktisadını daha da olumsuz etkilediğinin bir işareti olarak değerlendirildi.
Pekin araştırma kümesi Gavekal’den analist Vincent Tsui Financial Times’a yaptığı açıklamada, Çin’in Asya iktisadına tesirini “Çin hapşırdığında Asya nezle olur” atasözüyle açıkladı. Tsui, “Çinli siyaset yapıcıların teşvik yoluyla zayıflayan büyümeyi artırma davetlerine direnmesiyle birlikte, bu durumun tesirleri bölge genelinde hissedilecek” dedi.
Tsui, Çin’in zayıflamasından en çok Hong Kong ve Singapur’un ticaret ve finans merkezlerinin etkileneceği konusunda uyardı. Çin’den gelen talep Hong Kong ve Singapur’un gayri safi yurt içi hasılalarının sırasıyla yüzde 13 ve yüzde 9’unu oluşturuyor.
Asya’nın dördüncü büyük iktisadı olan Güney Kore, onlarca yıldır global büyümenin desteklenmesine yardımcı olan bölgenin teknoloji tedarik zincirinin öncüsü olarak görülmesine rağmen temmuz ayında sert düşüş yaşadı.
Ülkenin ihracatı, Çin’e yapılan bilgisayar çipi sevkiyatının azalmasının tesiriyle temmuz ayında üç yıldan fazla bir müddetin en süratli düşüşü gerçekleşti. Cuma günkü satın alma yöneticileri endeksleri de fabrika faaliyetlerinin ağustos ayında üst üste 14 ay boyunca düştüğünü gösterdi.
Seul’deki Standard Chartered araştırma lideri Park Chong-hoon, “Çin iktisadı süratle toparlanmadığı sürece Kore’nin yakın vakitte bir toparlanma görmesi pek mümkün değil” dedi ve ABD-Çin tansiyonu ve Çin’in ithal ikamesinden kaynaklanan zorluklara da dikkat çekti.
Güney Kore’deki imalat sanayindeki düşüş neredeyse yarım asırdaki en uzun düşüşe ulaşırken, Doğu Asya bölgesindeki öbür büyük ihracatçılar da yavaşlayan talepten etkilendi.
Faaliyetlerin üst üste 5. ayda da düştüğü Japonya ve Tayvan’daki bilgiler de fabrika üretiminin daraldığını ve dış talebin zayıfladığını gösterdi.
Avustralya iktisadı, kömürden arpa ve ıstakoza kadar pek çok esere gümrük vergisi uygulayan ve birden fazla 2023’te kaldırılan Çin ile yaşanan ticaret tansiyonu periyodunda dirençli olduğunu kanıtlasa da şu anda en büyük ticaret ortağının ekonomik problemlerine karşı savunmasız görünüyor.
Çin’in büyümesine ait beklentilerin azalmasıyla birlikte Avustralya doları ABD doları karşısında son 10 ayın en düşük düzeylerine geriledi. Avusturalya’nın en büyük şirketleri ise, Çin’in büyümeyi teşvik etmeyi başaramaması durumunda kendi görünümleriyle ilgili potansiyel kaygıları lisana getirmeye başladı.
Diğer bir yandan Çin’ ekonomisindeki sıkıntılar sebebiyle Vietnam’ın ihracatında besbelli düşüş yaşanırken Malezya ve Tayland iktisadının ise büyüme oranları düştü. Vietnam, ikinci çeyrek ihracatının bir evvelki yıla nazaran yüzde 14 düştüğünü ve bunun bu yıl endüstriyel üretimde yavaşlamaya işaret ettiğini bildirdi.
Malezya’nın büyüme oranı neredeyse iki yılın en yavaş düzeyinde gerçekleşirken Tayland iktisadı de iç siyasi istikrarsızlık ve Çin’den gelen düşük turizm düzeylerinin tesiriyle ikinci çeyrekte beklenenden çok daha yavaş büyüdü.
