Washington’dan iki bilim insanı ekibi, uyku sırasında beyinde meydana gelen yavaş elektrik dalgalarının, Alzheimer hastalığı ile ilişkili amiloid beta proteinleri gibi atık ürünleri beynin derinliklerinden yüzeyine taşıdığına dair kanıtlar ortaya koydu. Bu atıklar daha sonra beyni ve vücudun geri kalanını ayıran kan-beyin bariyerini geçerek bir drenaj sistemi görevi gören meninks adı verilen zar yapılar aracılığıyla beyinden uzaklaştırılır. Sonrasında atıklar kan dolaşımına karışır ve böbrekler tarafından süzülerek vücuttan atılır.
Bununla birlikte, yaşlanma, travmatik beyin hasarı ve kronik stres gibi faktörler bu sistemi engelleyebilir, bu da atıkların beyinde birikmesine ve bağışıklık hücrelerinin organa sızmasına neden olabilir. Bu durum, Alzheimer hastalığı ve diğer nörodejeneratif bozukluklarla ilişkili olan iltihaplanmayı tetikleyebilir.
Washington Üniversitesi’nden nörolog Dr. Jonathan Kipnis liderliğindeki araştırmacılar, beynin sıvı atıkları, lenf sistemi kullanılmadan, katı kan-beyin bariyerini nasıl aşarak uzaklaştırdığı sorusuna ışık tuttu. Araştırma fareler üzerinde gerçekleştirilse de ekip, bulgularının Alzheimer hastalığı ve diğer bunama türlerinin potansiyel nedenlerine yönelik soruşturmalarla uyumlu olduğuna inanıyor.
Araştırmacılar, atık taşıyan beyin-omurilik sıvısının, beyni ve omuriliği çevreleyen meninks zarına ve kan dolaşımına aktığını gözlemlediler. Vücudun lenfatik sistemi daha sonra bu sıvıyı temizlemekle görevlidir.
Bu bulguları daha da detaylandıran bir sonraki çalışma, atık yüklü sıvının meninks zarındaki çıkış noktalarına nasıl ulaştığını ortaya koydu. Beyin uyku sırasında, nöronların senkronize ve ritmik bir şekilde ateşlenerek beyin-omurilik sıvısının beyinden akmasına ve kan-beyin bariyerini geçmesine izin veren bir kuvvet oluşturduğu tespit edildi.
Washington Üniversitesi’nden araştırmacı ve ikinci çalışma makalesinin baş yazarı Dr. Li-Feng Jiang-Xie, “Bu nöronlar aslında minyatür pompalardır” diyor. “Senkronize sinirsel aktivite, sıvı akışını ve beyindeki atıkların uzaklaştırılmasını kolaylaştırır.”
“Bu süreci geliştirerek, Alzheimer hastalığı ve Parkinson hastalığı gibi, nörodejenerasyona neden olan metabolik atıklar ve yanlış kıvrılmış proteinlerin beyinde birikmesini önleyerek veya geciktirerek nörolojik hastalıkları tedavi etmek veya hatta engellemek mümkün olabilir” diye ekliyor.
