’14 sağlık sorunu tedavi edilirse demans riski yarı yarıya azalır!’

Demansın Önlenmesi İçin Yeni Türler Tespit Edildi

Uluslararası tıp dergisi Lancet’te yayınlanan son araştırmalar, demansın önlenmesi için yeni bilgiler ortaya koydu. Çalışma sonucuna göre, iki yeni yol, demans riskini azaltmada etkili oluyor: görme bozukluğunun tedavi edilmesi ve yüksek kolesterolün kontrol altına alınması.

Toplam 14 Risk Faktörü

Görme bozukluğu ve yüksek kolesterolün yanı sıra, araştırmada toplam 14 sağlık sorununun demansla ilişkili olduğu belirlendi. Bu sorunların ele alınması ve ortadan kaldırılması yoluyla, dünya çapındaki demans vakalarının yaklaşık yarısının önlenebileceği öngörülüyor.

Hakemli Dergideki Rapor

Lancet tıp dergisinin Demans Komisyonu tarafından yayınlanan son rapor, bu risk faktörlerinin hedef alarak farkındalık yaratılmasının önemine işaret ediyor. Orta yaşlılar ve yoksul ülkeler, bu farkındalık çalışmasından en fazla fayda sağlayacak kişiler olarak tanımlanmıştır.

Demans Vakalarında Büyük Artış Bekleniyor

Demansla yaşayan kişi sayısının, 2050 yılına kadar 153 milyona ulaşması bekleniyor. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, şu anda dünya genelinde 55 milyon kişi demansla yaşıyor ve vakaların %60’ı düşük ve orta gelirli ülkelerde görülüyor.

Yaşlanmanın Kaçınılmaz Sonucu Değil

Demans, Alzheimer gibi hastalıkların beyindeki sinir hücrelerine zarar vererek kafa karışıklığına ve hafıza kaybına neden olmasıyla ortaya çıkıyor. Ancak demans, yaşlanmanın kaçınılmaz bir sonucu değildir. Demansın çoğu nedeni, kontrolümüz dışındaki faktörlerle (örneğin genler) bağlantılıdır. Öte yandan, araştırmada altı çizilen en önemli başlık, risk faktörlerinin %45’inin değiştirilebilir olmasıdır, yani demans olasılığını azaltabilir.

Harekete Geçmenin Önemi

University College London’dan raporun başyazarı Profesör Gill Livingston, “Harekete geçmek için hiçbir zaman çok erken ya da çok geç değil” diyor. Livingston, hükümetlerin herkes için sağlıklı yaşam tarzlarını mümkün olduğunca erişilebilir hale getirerek risk eşitsizliklerini azaltması gerektiğini vurguluyor.

Raporun Odaklandığı Öneriler

Rapor, odaklanılması gereken bazı spesifik öneriler sunuyor:

• İşitme cihazlarının erişilebilirliği
• Herkes için kaliteli eğitim
• Sigarayı bırakmak için destek
• Egzersiz ve sporun teşvik edilmesi
• 40 yaşından itibaren yüksek tansiyonun düşürülmesi
• Orta yaştan itibaren yüksek kolesterolün tedavisi
• Obezitenin erken yaşlarda ele alınması
• Alkol alımının azaltılması
• Sosyal izolasyonun önlenmesi
• Görme sorunlarının taranması ve gözlük ihtiyacının karşılanması
• Hava kirliliğinin azaltılması

Yaşa Göre Riskler

Rapora göre, bazı faktörler diğerlerinden daha fazla risk oluşturuyor. Örneğin, işitme kaybı veya yüksek kolesterolün ortadan kaldırılması, demans vakalarının %7’sini önleyebilir.

Erken Yaş Riskleri:

• Düşük eğitim (%5)

Orta Yaş Riskleri:

• İşitme kaybı (%7)
• Yüksek kolestrol (%7)
• Depresyon (%3)
• Beyin hasarı (%3)
• Hareketsizlik (%2)
• Diyabet (%2)
• Sigara (%2)
• Yüksek tansiyon (%2)
• Obezite (%1)
• Alkol (%1)

İleri Yaş Riskleri:

• Sosyal izolasyon
• Hava kirliliği
• Görme kaybı

Görme Kaybı Neden Önemli?

Görme kaybının demansla nasıl bağlantılı olduğu tam olarak bilinmiyor. Ancak uzmanlar, yaşamın ilerleyen dönemlerinde görme belirli yönlerini işlemeye ihtiyacının azalmasının, beynin küçülmesine yol açabileceğini düşünüyor. Görme kaybının aynı zamanda insanları hayatlarını kısıtlayabileceği ve daha az dışarı çıkmalarına, izole olmalarına ve yeni deneyimler edinmelerine engel olabileceği belirtiliyor.

Demans, Yaşlanmanın Kaçınılmaz Bir Parçası Değil

İngiltere Alzheimer Araştırmaları Enstitüsü’nden Samantha Benham-Hermetz raporun bulgularını “çığır açıcı” olarak nitelendirdi. Benham-Hermetz, birçok insanın demansı yaşamın ilerleyen dönemlerinde kaçınılmaz bir şey olarak gördüğünü, ancak bunun doğru olmadığını vurguluyor.

Yapılacak Çok Şey Var

Bazı pozitif veriler de mevcut. İnsanların daha uzun yaşadığı yüksek gelirli ülkelerde demans vakalarında bir azalma gözlemleniyor. Ancak insan ömrünün uzaması, düşük gelirli ülkelerde demansın artmasına neden oluyor. Profesör Livingston, “12 yıl önce demans konusunda yapabileceğiniz hiçbir şey olmadığını söyleyebilirdiniz, ama durum gerçekten böyle değil” diyor.